Μας κλέβουν στα όνειρα, του Θανάση Σκαμνάκη
Στο Μεταξουργείο δυο πακιστανοί βρέθηκαν νεκροί εξ αιτίας αναθυμιάσεων σόμπας υγραερίου. Σημειώστε έναν ουσιαστικό συμβολισμό, επί της οδού Βίκτωρος Ουγκώ.
Πόσους αιώνες μετά οι Άθλιοι θα επανέρχονται;
Στην Κομοτηνή ένα κοριτσάκι 4 ετών πέθανε από ασφυξία λόγω πυρκαγιάς που έκαψε την παράγκα όπου ζούσε με την οικογένειά της. Η είδηση δεν περιέχει κάποιον περαιτέρω συμβολισμό.
Πιο κάτω στις ειδήσεις περιέχεται η πληροφορία πως ο ένας στους τέσσερις προσερχόμενους στα πρατήρια καυσίμων να αγοράσει πετρέλαιο θέρμανσης αγοράζει σε μπιτόνια.
Οι εικόνες είναι από ένα δελτίο της ημέρας. Το οποίο περιέχει δολοφονίες, καταδιώξεις, διακινητές ναρκωτικών και λοιπά παρόμοια.
Αυτά συμβαίνουν κάθε μέρα, θα πείτε. Δίκιο.
Τα συνηθίσαμε, σαν και κείνον τον άνθρωπο του ποιητή:
“τον συνηθίσαμε δεν αντιπροσωπεύει τίποτε
σαν όλα τα πράγματα που έχετε συνηθίσει
και σας μιλώ γι’ αυτόν γιατί δε βρίσκω
τίποτε που να μην το συνηθίσατε·
προσκυνώ.”
(Γ. Σεφέρης, Αφήγηση)
Το θέμα είναι παλιό και εξαντλημένο, θα πείτε επίσης. Δίκιο κι αυτό. Αλλά γιατί δεν κάνουμε κάτι; Μια αλληλεγγύη; Μια “φιλανθρωπία” έστω;
Ναι ξέρω, η φιλανθρωπία είναι η μπλόφα του συστήματος. Είναι η προσωπική βόλεψη μιας ασύδοτης εκμετάλλευσης. Το άλλοθι. Είναι η Μαριάννα Βαρδινογιάννη που ανακουφίζει τους καρκίνους τους οποίους προκαλούν τα διυλιστήρια ιδιοκτησίας της οικογένειας. Είναι η Εκκλησία που στέλνει μήνυμα στο υπερπέραν για να θολώσει την εκμετάλλευση του εδώ. Είναι η προσωρινή ανακούφιση αντί της ριζικής αλλαγής των όρων ζωής. Είναι προκάλυμμα καπνού που εμποδίζει τη θέα στην ανατροπή και την επανάσταση. Δίκιο και πάλι.
Εν τω μεταξύ, ένα παιδάκι 4 ετών πέθανε και δυο πακιστανοί επίσης. Ανθρώπινες ζωές.
Κι αν είναι δίκιο να πεθαίνουν άνθρωποι μέχρι να βρεθεί η ανατροπή, τότε δεν γίνεται δίκιο η ανατροπή.
Περισσότερο χρειάζονται οι ζωντανοί άνθρωποι, έστω και αποπροσανατολισμένοι, παρά οι νεκροί με προσανατολισμό, ή, έστω, προς προσανατολισμό των απομενόντων.
Δύσκολοι καιροί και δύσκολες οι αποφάσεις. Υπάρχει ρίσκο και δεν υπάρχει ενθουσιασμός.
Κλέβουν στην πραγματικότητα, μας κλέβουν και στα όνειρα!..
Καθένας βολεύει μια ύπαρξη όπως-όπως, κατασκευάζει ένα μικρό όνειρο επενδυμένο με αστραπές από οθόνες, δάνεια αστραπής, γυρίζει τη σελίδα, ή δεν τη διαβάζει καθόλου, λείπουν πια οι σελίδες, με τα κουμπιά ρυθμίζονται όλα, πατάει το κουμπί κι αλλάζει θλίψη, ψάχνει μια άλλη, διαχειρίσιμη, το παν είναι να είσαι αισιόδοξος, να μην αφήνεις την καθημερινότητα να σε καταβάλλει. Αυτοάμυνα είναι αυτό. Ενισχυόμενη από ψυχοθεραπευτές, δασκάλους, μέσα μαζικών εντυπώσεων, συνταγές μαγειρικής και συνταγές ευτυχούς ζωής. Πρόσεχε τον εαυτό σου. Και αυτό υπονοεί, άσε τους άλλους που πεθαίνουν.
Έτσι κλειδώθηκε το ατομικό όνειρο σε ασπρόμαυρες αποχρώσεις με εκτυφλωτικές έγχρωμες λάμψεις από το φάσμα των οθονών. Η κατασκευή του εαυτού ως μόνου και μοναδικού. Το μαζί είναι ύποπτο, επιρρεπές στην κοινωνικότητα, στο συλλογικό, στο σωματείο, το κόμμα, τη διαδήλωση, την ιδέα της ανατροπής. Η κατασκευή του εαυτού ακόμη κι αν είναι ψεύτικη προστατεύει μέσω της φαντασίας από την κατάρρευση του εαυτού. Φτιάξε όνειρα με δανεισμένα φτερά στρουθοκαμήλου (και συνεπώς θάψε το κεφάλι στο χώμα).
Οι συνταγές έχουν αποτελέσματα.
Ένα παράδειγμα: το 2000 σε σφυγμομέτρηση του περιοδικού Time το 90% των αμερικανών θεωρούσαν πως ανήκουν στο πλουσιότερο 1% του πληθυσμού και, ακολούθως, το 39% θεωρούσαν πως ο υποψήφιος των Δημοκρατικών σε εκείνες τις εκλογές Άλαν Γκορ επετίθετο εναντίον τους όταν επέκρινε δριμύτατα σχέδιο του Μπους που ευνοούσε το κορυφαίο 1% (αυτά αναφέρει ο Βόλφραγκ Στρέκ στο εξαιρετικό βιβλίο του “Πως θα τελειώσει ο καπιταλισμός;”, εκδόσεις Πλέθρο).
Η φαντασία είναι μέρος της πραγματικότητας την οποία και μεταπλάθει, είτε ως ψευδαίσθηση, είτε ως προσδοκία. Αν πιστεύεις πως ανήκεις στο 1% των πλουσίων, τότε δικαίως αντιδράς στα μέτρα κατά των πλουσίων και συνεπώς εκλέγεις Μπους, Τραμπ, νεοφιλελεύθερα προγράμματα.
“Δίχως υποστηρικτικούς θεσμούς, το βάρος της οργάνωσης της καθημερινής ζωής μετατίθεται από το μακρο-επίπεδο στο μικρο-επίπεδο, πράγμα που σημαίνει ότι η ευθύνη της εξασφάλισης ενός ελάχιστου επιπέδου σταθερότητας και βεβαιότητας-δημιουργίας ενός ελάχιστου κοινωνικής τάξης μετατίθεται στο άτομο. Κατά τη διάρκεια της μετακαπιταλιστικής μεσοβασιλείας στο συμπεριφερικό πρόγραμμα της μετακοινωνικής κοινωνίας δεσπόζει το νεοφιλελεύθερο ήθος της ανταγωνιστικής αυτοβελτίωσης, ακούραστης καλλιέργειας εμπορεύσιμου ανθρώπινου κεφαλαίου, πρόσχαρης αφοσίωσης στην εργασία, και αφελώς αισιόδοξης, παιγνιώδους αποδοχής των κινδύνων που είναι έμφυτοι σ’ έναν κόσμο με μια διακυβέρνηση που έχει υποσκελιστεί”… (Β. Στρεκ)
Η μάχη στη σφαίρα των ονείρων είναι σφοδρή, πιο πραγματική και αμείλικτη από οποιαδήποτε άλλη.
Γράφει ο Β. Στρεκ: “Τα όνειρα ενθαρρύνονται να μην είναι ρεαλιστικά.. Στις Ηνωμένες Πολιτείες η ιερή φύση των ονείρων, που δεν τίθενται ποτέ υπό αμφισβήτηση, μπορεί να αποδειχθεί το πιο ισχυρό εμπόδιο για την πολιτική ριζοσπαστικοποίηση και τη συλλογική δράση…”
Αέρια διοχετεύονται στις παρατάξεις, εικόνες προβάλλονται στα τοπία, αναρτώνται σε τοίχους, ταράτσες και οθόνες, δεν υπάρχουν πια νεκρά σημεία, εισέρχονται σε όλα τα δωμάτια τους ασφαλούς σπιτιού, μπλέκονται με τη σαλοτραπεζαρία και κυρίως το καθιστικό όπου η μικρή θαυματουργή συσκευή μεταδίδει ψευδείς εικόνες, μπαίνουν στην ερωτική συνεύρεση ανάμεσα και στην ανασφαλή βεβαιότητα του ύπνου, κατασκευάζουν πολιτείες με κισσούς και φυλλώματα και ιδανικές συνθήκες, σπάνε τη μονοτονία μιας παγωμένης επαρχιακής ζωής, δημιουργούν προοπτικές, δίνουν δάνεια, δίνουν αμοιβές, δίνουν αέρα, δίνουν βεβαιότητες. Μετατρέπουν τις πετρωμένες από τη ρουτίνα μικρές πολιτείες σε απαστράπτοντα οβάλ πρόσωπα. Οι πόλεις δεν είναι πια ξεχασμένες στα βάθη του χρόνου. Οι καινοτομίες τις συναντούν ό,τι κι αν κάνουν. Η γκουρμέ εικόνα του κόσμου ορίζει τα μικρά πεπρωμένα. Η ευτυχία δεν είναι άχρωμα, γκρίζα πεδία, να μη συμβαίνει τίποτα, ώστε να είμαστε ευτυχείς στο ανύπαρκτο και μόνο τα παιδιά να βγάζουν απέξω το κεφάλι για να οσφρηστούν ευχόμενες αναταράξεις. Η ευτυχία προβάλλεται στο μέσα εγκέφαλο και εισέρχεται σε αυτόν, όχι ως αναζήτηση αλλά ως εγκατάσταση, ως αδράνεια μικρών ιλουστρασιόν δυνατοτήτων. Επισφαλείς αναζητήσεις αλλά απαστράπτουσες.
Εποικώντας όνειρα οι κυρίαρχοι θεσμοθετούν τη δική τους πραγματικότητα. Την οριοθετούν και την υπερασπίζονται. Νικάνε.
Δεν είναι στο ρεαλισμό, αλλά στο όνειρο που θα δοθούν οι επόμενες μεγάλες αναμετρήσεις. Μήπως όμως εκεί δόθηκαν και οι προηγούμενες;
Χρειαζόμαστε την ανακατασκευή του δικού μας ονείρου!..
