Το διάγγελμα σαν κατασκευή συναίνεσης (Γράφει ο Παναγιώτης Χατζημωυσιάδης)

Συντάχθηκε στις 25 Μαρτίου 2020.

Διαβάζω και ξαναδιαβάζω το διάγγελμα του πρωθυπουργού, λόγος δεοντικός, τελεστικός, συναισθηματικός και αρκούντως ιδεολογικός

, όπως ακριβώς θα άρμοζε στην κρισιμότητα της περίστασης. Με το αναγκαίο μείγμα αποφασιστικότητας και απειλής, δραματικότητας και αισιοδοξίας, ώστε να μην αγγίξει τα όρια της υπερβολής, να μην ενδώσει στον λανθάνοντα αυταρχισμό, να μην σπάσει κάποιες τεντωμένες χορδές. Πέρα απ’ τη δοκιμασία στην οποία υπέβαλλαν την κοινωνία, οι πανδημίες, οι πόλεμοι και οι φυσικές καταστροφές ήταν πάντα μια ευκαιρία για την παραγωγή ιδεολογικού λόγου, την άνωθεν κατασκευή συναίνεσης και την ισχυροποίηση της εκάστοτε εξουσίας.

Μπροστά στον φόβο η κοινωνία μετατρέπεται σε αγέλη, γίνεται κοπάδι, έχει ανάγκη τους μύθους της, θέλει τους ήρωές της, χρειάζεται τον βοσκό της. Τούτη η αντίστιξη ανάμεσα στο εσείς της κοινωνίας και στο εγώ του υπεύθυνου πρωθυπουργού, ανάμεσα στις δικές μας αταξίες και στη δική του αποφασιστικότητα, ανάμεσα στη συλλογική μας αδυναμία να υπερασπιστούμε την ελευθερία και στη θεσμική υποχρέωσή του να την εγγυηθεί, διαμεσολαβημένη απ’ την επίκληση στην αυθεντία του Ρούσβελτ και τον σεμνό ήρωα της μέρας, τον καθηγητή κ. Τσιόρδα, υπάρχει ορατή και στο χθεσινό διάγγελμα.

Αλλά υπάρχουν και άλλα τινά, που με τρόπο παρέμβλητο παράγουν ιδεολογικό λόγο κλείνοντας συνωμοτικά το μάτι στο κοινωνικό ακροατήριο. Θα τα βρούμε στις άκρες των νοημάτων και σε δευτερεύοντα μηνύματα, όπως η άποψη ότι ο κορονοϊός δεν ξεχωρίζει εισοδήματα ή κοινωνικές ομάδες, ότι η κυβέρνηση κάνει το παν για να στηρίξει το δημόσιο σύστημα υγείας και ότι υπάρχει από μέρος της κοινωνίας έλλειμμα ευθύνης. Μπορείς δηλαδή να ασκείς την πιο ταξική πολιτική κι ύστερα να λες ότι ο κορονοϊός δεν έχει ταξικό πρόσημο, μπορείς να προμοτάρεις την ιδιωτική υγεία και μετά να επικαλείσαι την προσήλωσή σου στο δημόσιο σύστημα, μπορείς να σπέρνεις τον φόβο στην κοινωνία και στο τέλος να την ψέγεις που φοβάται.

«Είναι η ώρα» λέει κάπου ο Πρωθυπουργός «που το ατομικό ταυτίζεται όσο ποτέ με το συλλογικό»: νομίζω ότι εδώ ακριβώς πυκνώνεται η ιδεολογική σύλληψη μιας κοινωνίας τεμαχισμένης σε άτομα που ανασυστήνεται μέσα απ’ το διάγγελμα του Πρωθυπουργού στη συλλογική οντότητα που ο ίδιος εγγυάται. Σε τούτη βέβαια την πύκνωση κρύβονται πολλές αποσιωπήσεις για το ποιος απεργάζεται μια κοινωνία τεμαχισμένων ατομικοτήτων και για το πώς αυτή θα συστήσει αυτοδύναμες συλλογικότητες, έξω απ’ τα πολιτικά συμφέροντα ενός κατόχου της εξουσίας.

Όπως είναι αυτονόητο, η πολιτική διαχείριση της κρίσης αποβλέπει και σε πολιτικό όφελος. Οι ασκούμενες απ’ την κυβέρνηση πολιτικές δεν είναι άμοιρες τέτοιων σχεδιασμών. Ίσα ίσα, με κάθε νέο διάγγελμα προχωρούν ένα βήμα παρακάτω στην προώθηση ορισμένων αντιλήψεων και συμφερόντων. Ο όποιος φόβος μπροστά στον κορονοϊό ας μην μας κάνει ενδοτικούς και συναινετικούς απέναντι σε αυτές τις αντιλήψεις και σε αυτά τα συμφέροντα. Πέρα απ’ την υγεία διακυβεύονται πολλά ακόμη. Σιγά σιγά ας αρχίσουμε να τα βλέπουμε κι αυτά.

ΠΗΓΗ: www.artinews.gr