Η προέλευση των ποντιακών λέξεων και φράσεων από την αρχαία ελληνική διάλεκτο | Οθεν - εκλώστεν - Τζέπλιν και τζέφλιν - εξέβεν (της Δέσποινας Μιχαηλίδου Καπλάνογλου)
Στην σημερινή δημοσίευση θα δούμε 4 λέξεις Όθεν , εκλώστεν , τζέπλιν και τζέφλιν, εξέβεν που βρίσκονται σε μια Ποντιακή παροιμία.
ΠΟΝΤΙΑΚΑ
Το κάστανον εξέβεν ας σο τζέλιν αθε κ’ εκλώστεν είπ εν Φτου κι απ΄ όθεν εξέβα.
ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
Μόλις το κάστανο βγήκε από το τσόφλι του και γύρισε και το είδε και είπε!! Φτου.. από που βγήκα................
Ο ΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΑΠΑΡΕΣΚΕΙΑΣ
Ο λόγος της απαρέσκειας του τα αγκάθια που το περιέβαλαν κατά την διάρκεια της ανάπτυξης του μέσα στην ωοθήκη του άνθους.
Η αναφορά της έχει να κάνει με τα παιδιά που απαρνιούνται του γονείς και την καταγωγή τους για τους θεωρούν κατώτερους από αυτούς Φτύνοντας τους
Η ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ
1.. Οθεν
— Προέρχεται από την αρχαία Ελληνικα ,ειναι επιρρημα και αποδίδεται είτε ως δεικτικό επίρρημα τόθεν, είτε ως ερωτηματικό πόθεν
* Εκφράσεις. Λένε: Μή φυτρών τσ΄ όθεν κι σπέρνεσε.
* Συγγενικές λέξεις : ὅθι , ὅθεν δή ὁθενοῦν
-- Και στην νεοελληνική χρησιμοποιείται ὅθεν = απ' όπου, ή από πού
2 Εκλώστεν
-- Προέρχεται από την αρχαία Ελληνική λέξη κλώθω που δίνει και το κλώσκουμαι
Χρόνοι του ρήματος , κλώθω, αόρ. εκλώστα, Προστ. κλώστ’-έστε
Λενε Επήγα κ’εκλώστα ή Ας σο λόγο μ’ ’κί κλώσκουμαι δηλαδή, = Τον λόγο μου δεν τον αναιρώ
* Συγγενικές λέξεις : Κλωθώ , Κλῶθες (έτερη ονομασία για τις Μοίρες), κλωστήριον , κλωστές , κλωστήρ
— Στην νεοελληνική διάλεκτο , λέξη που χρησιμοποιείται πλέον ειναι γνέθω, νήθω, στρέφω, στρέφομαι γυρίζω
3. Τζέπλιν και τζέφλιν
-- Προέρχεται από την αρχαία Ελληνική λέξη εξώφλοιον .
τσόφλι < μεσαιωνική ελληνική τσόφλι < *εξώφλοιον < αρχαία ελληνική ἔξω + φλοιός < φλέω
* Συγγενικές λέξεις : . φλοίδα , φλοιός, φλούδι , φλοίδι, ξεφλουδίζω αβγότσουφλο , καρυδότσουφλο
— Στην νεοελληνική είναι : φλούδα
4.Εξέβεν
-- Προέρχεται από την αρχαία Ελληνική λέξη ἐκβαίνω, βαινω
εκβαίνω < αρχαία ελληνική ἐκβαίνω < ἐκ + βαίνω
Χρόνοι του ρήματος βγαίνω , πρτ.: έβγαινα, στ.μέλλ.: θα βγω, αόρ.: βγήκα, μτχ.π.π.: βγαλμένος
* Εκφράσεις . Λένε ακόμαν κ΄ εξέβεν ασό ωβόν.
* Συγγενικές λέξεις : εκβαίνω, (λόγιο) βγαίνω εξέρχομαι ,αντώνυμα: μπαίνω, εισέρχομαι, (για φυτά) βλασταίνω, φυτρώνω
(για επαγγελματικούς χώρους) αρχίζω τη σταδιοδρομία μου ,προέρχομαι
— Στην νεοελληνική είναι : Βγήκε έξω
Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΩΝ ΠΟΝΤΙΑΚΩΝ ΛΕΞΕΩΝ ΚΑΙ ΦΡΑΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΑΛΕΚΤΟ
‘Οθεν - εκλώστεν - Τζέπλιν και τζέφλιν - εξέβεν
Της Δέσποινας Μιχαηλίδου Καπλάνογλου
Στην σημερινή δημοσίευση θα δούμε 4 λέξεις Όθεν , εκλώστεν , τζέπλιν και τζέφλιν, εξέβεν που βρίσκονται σε μια Ποντιακή παροιμία
ΠΟΝΤΙΑΚΑ
Το κάστανον εξέβεν ας σο τζέλιν αθε κ’ εκλώστεν είπ εν Φτου κι απ΄ όθεν εξέβα.
ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
Μόλις το κάστανο βγήκε από το τσόφλι του και γύρισε και το είδε και είπε!! Φτου.. από που βγήκα.
Ο λόγος της απαρέσκειας του προς τα αγκάθια που το περιέβαλαν κατά την διάρκεια της ανάπτυξης του μέσα στην ωοθήκη του άνθους. Η αναφορά της έχει να κάνει με τα παιδιά που απαρνιούνται του γονείς και την καταγωγή τους, γιατί τους θεωρούν κατώτερούς τους, φτύνοντάς τους.
Η ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ
1. ‘Οθεν
— Προέρχεται από την αρχαία Ελληνικά ,είναι επίρρημα και αποδίδεται, είτε ως δεικτικό επίρρημα τόθεν, είτε ως ερωτηματικό πόθεν
* Εκφράσεις. Λένε: Μή φυτρών τσ΄ όθεν κι σπέρνεσαι. * Συγγενικές λέξεις : ὅθι , ὅθεν δή ὁθενοῦν
-- Και στην νεοελληνική χρησιμοποιείται ὅθεν = απ' όπου, ή από πού
2 Εκλώστεν
-- Προέρχεται από την αρχαία Ελληνική λέξη κλώθω που δίνει και το κλώσκουμαι
-- Χρόνοι του ρήματος Κλώθω, αόρ. εκλώστα, προστ. κλώστ’-έστε
Λένε: Επήγα κ’εκλώστα ή Ας σο λόγο μ’ ’κί κλώσκουμαι, δηλαδή, = Τον λόγο μου δεν τον αναιρώ
* Συγγενικές λέξεις : Κλωθώ , Κλῶθες (έτερη ονομασία για τις Μοίρες), κλωστήριον , κλωστές , κλωστήρ
— Στην νεοελληνική διάλεκτο , λέξη που χρησιμοποιείται πλέον είναι γνέθω, νήθω, στρέφω, στρέφομαι,γυρίζω
3. Τζέπλιν τζέλιν και τζέφλιν
-- Προέρχεται από την αρχαία Ελληνική λέξη εξώφλοιον . τσόφλι < μεσαιωνική ελληνική τσόφλι < *εξώφλοιον < αρχαία ελληνική ἔξω + φλοιός < φλέω
* Εκφράσεις . Λένε * Συγγενικές λέξεις : . φλοίδα , φλοιός, φλούδι , φλοίδι, ξεφλουδίζω αβγότσουφλο , καρυδότσουφλο
— Στην νεοελληνική είναι : φλούδα
4.Εξέβεν
-- Προέρχεται από την αρχαία Ελληνική λέξη ἐκβαίνω, βαίνω, εκβαίνω < αρχαία ελληνική ἐκβαίνω < ἐκ + βαίνω.
-- Χρόνοι του ρήματος: βγαίνω , πρτ.: έβγαινα, στ.μέλλ.: θα βγω, αόρ.: βγήκα, μτχ.π.π.: βγαλμένος * Εκφράσεις . Λένε ακόμαν κ΄ εξέβεν ασό ωβόν.
* Συγγενικές λέξεις : εκβαίνω, (λόγιο) βγαίνω εξέρχομαι ,αντώνυμα: μπαίνω, εισέρχομαι, (για φυτά) βλασταίνω, φυτρώνω (για επαγγελματικούς χώρους),αρχίζω τη σταδιοδρομία μου ,προέρχομαι — Στην νεοελληνική είναι : Βγήκε έξω
