Βία, βιασμός και εξουσία (του Θανάση Σκαμνάκη)
Πάντα, ένας κατηγορούμενος βρίσκεται σε δύσκολη θέση ενώπιον δικαστών, μαρτύρων, συγγενών, φίλων, λοιπών ενδιαφερομένων.
Εκτίθεται η ζωή του. Εκείνη που ήθελε να φυλάει σαν ιερό μυστικό και απόλυτο προσωπικό καταφύγιο. Ήδη αυτό είναι μια καταδίκη, πριν αναγνωστεί οποιαδήποτε ποινή. Και υπό αυτό το πρίσμα μια πρώτη αδιόρατη συμπάθεια προς τον κατηγορούμενο μπαίνει στη ζυγαριά μας.
Ακόμη και σε μια υπόθεση βιασμού; Ίσως και τότε. Αλλά… Αλλά εδώ παρεμβάλλονται πολλά, έτσι ώστε να εξασθενεί σταθερά η συμπάθεια. Ο βιασμός δεν είναι απλώς ένα παράπτωμα. Είναι άσκηση εξουσίας, είναι κακοποίηση ψυχής, επιβολή δύναμης ισχυρότερου σε αδύναμο, έχει κοινωνικά και ατομικά συνδηλούμενα που τον ορίζουν σαν εξαιρετικά ειδεχθές έγκλημα.
Επί του προκειμένου η δίκη του Πέτρου Φιλιππίδη. Αποκόμισα την εντύπωση όλο αυτόν τον καιρό πως η αντιμετώπιση των συμβάντων από τον κατηγορούμενο και το περιβάλλον του ήταν αλαζονική και απαράδεκτη. Δεν καταλάβαινα σε τι αποσκοπούσε. Ίσως σε ενεργοποίηση κάποιων υψηλών προστατών οι οποίοι θα παρενέβαιναν προς ελάφρυνση; Ίσως μια ελπίδα να κοπάσει ο θόρυβος;
Δεν έχει σημασία. Σημασία έχει πως δομείται μια λογική συμπεριφορά που συνιστά κοινωνικό παράδειγμα. Και δυστυχώς ή ευτυχώς για τον κατηγορούμενο η προσοχή που δίνεται στην υπόθεση υποδεικνύει τρόπους που θα ακολουθήσουν και άλλοι.
Συνεπώς τα σχόλια (τα δικά μας και όλων των άλλων) δεν αφορούν το πρόσωπο, αλλά το συμβολισμό. Κι όσο το πρόσωπο συμπεριφέρεται σαν να είναι ο αδικημένος της ιστορίας, τόσο ο συμβολισμός γίνεται αρνητικός και χρειάζεται απαντήσεις, αρνήσεις.
Γιατί, τι εκφράζει μια λογική όπως εκείνη που χρησιμοποίησε στην απολογία του ενώπιον του δικαστηρίου, πως πρόκειται για μια σκευωρία η οποία επεδίωκε να ανατρέψει την εξουσία που ασκούσε στο θέατρο; Ποια εξουσία ασκείται στο θέατρο; Ποιας εξουσίας φορέα θεωρούσε τον εαυτό του; Και καθώς είχε τη φαντασίωση (ή την πραγματικότητα) της εξουσίας, αυτό αποκαλύπτει ουσιαστικά η αναφορά του, μπορούσε να την ασκεί προς αδυνάτους. Διότι η εξουσία αν δεν ασκείται δεν ισχύει.
Η λογική έχει και συνέχεια. Ήταν επιθυμητός, λέει. Κατά κάποιον τρόπο εθισμένος στο σεξ, λέει. Και είχε όποιαν ήθελε, λέει. Συνεπώς δεν είχε λόγο να βιάσει, λέει.
Αλλά ο βιασμός δεν είναι σεξ, λέμε εμείς. Ο βιασμός είναι άσκηση βίας, εξ ου και η λέξη. Είναι επιβολή. Είναι η πρακτική άσκηση της εξουσίας. Η επιβεβαίωση της εξουσίας σε εκείνον που δεν την αποδέχεται. Αυτό είναι το πιο αποκρουστικό στην πράξη. Δεν ασκείται από ίσος προς ίσον. Δεν εκφράζει ισοτιμία. Πιστοποιεί τη δύναμη. Άρρωστα, στρεβλά, απαίσια. Όσο αντιστέκεται ο υπήκοος, τόσο ο εξουσιαστής γίνεται σκληρότερος. Η άρνηση τον τρελαίνει.
Δεν χρειάστηκε να αναζητηθεί επίμονα κάποιο άλλο παράδειγμα για να επιβεβαιωθούν τα πιο πάνω. Αυτές τις ημέρες μεταδόθηκε και η είδηση πως κάποιος σύζυγος που ασκούσε βία και βιασμούς σε βάρος της γυναίκας του (αυτά τα κτητικά -του, μου, σου- πόσο δηλωτικά και ενθαρρυντικά της ιδιοκτησίας είναι!) καταγγέλθηκε από το θύμα, συνελήφθη, καταδικάστηκε κι όταν εξέτισε την ποινή επέστρεψε στο σπίτι της γυναίκας, την έκλεισε μέσα και επί δυο ημέρες την βίαζε (φυσικά η αστυνομία δεν είχε φροντίσει για την προστασία της γυναίκας παρά τις οχλήσεις της). Δεν ήταν το σεξ το κύριο αντικείμενο της πράξης του. Είναι η επιβολή - Θα μου πεις εμένα μωρή; Ξέρεις ποιος είμ’ εγώ;
Ομοίως συμβαίνει σε όλα τα κοινωνικά μεγέθη. Αυτά τα παιδάκια με τις κουκούλες και τον αστυνομικό εξοπλισμό που τους εξαπολύει στους δρόμους η μεγάλη εξουσία, τη μικρή τους εξουσία ασκούν. Απολαμβάνουν ηδονή από την επιβολή. Είναι κι αυτοί κάποιοι. Όχι ο τελευταίος τροχός της αμάξης.
Κι όσο λιγότερο μυαλό έχουν στο κεφάλι τους, τόσο πιο υποταγμένοι είναι σε αυτή την φαντασίωση της δύναμης και εξουσίας, που τους μεταλαμπαδεύουν οι σχολές εκπαίδευσης και οι «ανώτεροί» τους. Και κάποιες φορές δολοφονούν άτυχους ανυπάκουους, κυρίως νέους.
Είναι, με ίδια λόγια και για άλλο λόγο και με άλλο νόημα αυτό που λένε τα κανάλια, η βία απ’ όπου κι αν προέρχεται!
ΠΗΓΗ: www.kommon.gr
