Για τα ΧΡΟΝΙΚΑ ΟΡΙΑ της ΕΡΓΑΣΙΑΣ και της ΕΡΓΑΣΙΜΗΣ ΜΕΡΑΣ (Επιμέλεια Νίκος Δινόπουλος)

Συντάχθηκε στις 06 Αυγούστου 2023.

Για τα ΧΡΟΝΙΚΑ ΟΡΙΑ της ΕΡΓΑΣΙΑΣ και της ΕΡΓΑΣΙΜΗΣ ΜΕΡΑΣ 

Μετά την εφαρμογή του 10ωρου με το «νομοσχέδιο – έκτρωμα για τις αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις», τώρα και νέα «Κυβερνητική αθλιότητα κατά των εργαζομένων: Φέρνουν 16ωρη δουλειά τη μέρα (σε δύο εργοδότες)... ο νέος υπουργός Εργασίας Άδωνις Γεωργιάδης της κυβερνήσεως Μητσοτάκη, μετά τις εκλογές, ανακοίνωσε, με καμάρι, την 16ωρη εργασία τη μέρα, σε δύο εργοδότες! Μάλιστα, περήφανος, είπε ότι αυτή η ρύθμιση που φέρνει σε νομοσχέδιο είναι… κεκτημένο της Ευρωπαϊκής Ένωσης…». Διαβάστε εδώ πως το 24ωρο έγινε 27ωρο Κύριε Γεωργιάδη, είστε ψεύτης;

Για τα ΧΡΟΝΙΚΑ ΟΡΙΑ της ΕΡΓΑΣΙΑΣ, της ΕΡΓΑΣΙΜΗΣ ΜΕΡΑΣ γράφει ο Καρλ Μαρξ:

«'Όσον αφορά στην νομοθεσία για τις βιομηχανίες, σαν πρώτη προϋπόθεση για να έχει η εργατική τάξη σίγουρα τα νώτα της, ώστε να αναπτυχθεί και να δράσει, ζητώ να γίνει από το κράτος, με την μορφή καταναγκαστικών νόμων, που δεν θα υποχρεώνουν μόνο τους βιομήχανους, αλλά και τους εργάτες». [Δες στο Κεφάλαιο, βιβλίο 1ο (EDITIONS SOCIALES, τόμος 1, σελ. 225, σημείωση 3) όπου ο Μαρξ αναφέρεται στην αντίσταση των υφαντριών, που ήθελαν να κάνουν υπερωρίες]. Γράμμα του Μαρξ στον Κούγκελμαν, στις 17 Μαρτίου 1868, (ΜΑΡΞ-ΕΝΓΚΕΛΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΜΟ).

«Έτσι το εργατικό κίνημα που και στις δυο πλευρές του Ατλαντικού Ωκεανού γεννήθηκε ενστικτώδικα από τις ίδιες τις σχέσεις παραγωγής επισφραγίζει τα λόγια του Άγγλου επόπτη εργασίας Ρ. Τζ. Σωντερς: «Ποτέ οι παραπέρα ενέργειες για τη μεταρρύθμιση της κοινωνίας δε θα έχουν κάποιες πιθανότητες επιτυχίας, αν δεν περιοριστεί προηγούμενα η εργάσιμη ημέρα και αν δεν επιβληθούν αυστηρά τα όρια που θα της καθοριστούν», (Κ. Μαρξ Το κεφάλαιο Τ.1ος)».

Για τα ΧΡΟΝΙΚΑ ΟΡΙΑ της ΕΡΓΑΣΙΑΣ και τη ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗ του ΕΡΓΑΣΙΜΟΥ, παραθέτω ανακοίνωση της ΕΑΣ ΔΕΗ (16/7/98) με αποσπάσματα από Το Κεφάλαιο του Κ. Μαρξ τ.1ος, παραλείποντας ανεπίκαιρο κομμάτια της.

***

Οι κατακτήσεις γενεών της παγκόσμιας Εργατικής Τάξης, είναι στο στόχαστρο του κεφαλαίου: πρέπει να καταργηθούν! Αδίσταχτο χωρίς πατρίδα κρίνει πως ήρθε η ώρα να πάρει ιστορική ρεβάνς...

ΧΡΟΝΙΚΑ ΟΡΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ - ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗ ΕΡΓΑΣΙΜΟΥ

«Το κεφάλαιο με το χωρίς όρια τυφλό πάθος του, και με την βουλημία λυκανθρώπου για υπερεργασία, παρατείνει όχι μόνο τα υλικά μα και τα καθαρά φυσικά ανώτατα όρια της εργάσιμης μέρας.

»Σφετερίζεται και το χρόνο που είναι απαραίτητος... για την διατήρηση της υγείας του σώματος.

»Τσιγγουνεύεται τον απαραίτητο χρόνο για φαγητό..., τον ενσωματώνει στην ίδια τη διαδικασία παραγωγής, έτσι που τροφοδοτούν τον εργάτη σαν απλό μέσο παραγωγής, όπως τροφοδοτούν ...με γράσσο ή λάδι τις μηχανές.

»Περιορίζει τον υγιεινό ύπνο..., σε τόσες ώρες απονάρκωσης, όσες είναι αναγκαίες για να ξαναζωντανέψει ένας απόλυτα εξαντλημένος οργανισμός.

»Το κεφάλαιο δεν ρωτάει για την διάρκεια ζωής της εργατικής δύναμης. Αυτό που το ενδιαφέρει είναι αποκλειστικά και μόνο το ανώτατο όριο εργατικής δύναμης που μπορεί να ρευστοποιηθεί σε μια εργάσιμη μέρα.

»Με την επιμήκυνση της εργάσιμης μέρας η κεφαλαιοκρατική παραγωγή» που είναι ουσιαστικά παραγωγή υπεραξίας, απομύζηση υπερεργασίας, δεν παράγει απλά τον μαρασμό της ανθρώπινης εργατικής δύναμης... παράγει την πρόωρη εξάντληση και θανάτωση αυτής της ίδιας εργατικής δύναμης.

»Αν παραβλέψουμε τα τελείως ελαστικά όρια της εργάσιμης μέρας, δεν προκύπτει από την ίδια την φύση της εμπορευματικής ανταλαγής κάποιο όριο της υπερεργασίας.

»Ο κεφαλαιοκράτης υπερασπίζεται το δίκαιό του ως αγοραστής εργατικής δύναμης..., να επιμηκύνει όσο το δυνατόν περισσότερο την εργάσιμη μέρα και αν είναι δυνατόν να κάνει τη μια εργάσιμη μέρα δύο. Ο εργάτης υπερασπίζεται το δίκαιό του ως πωλητής εργατικής δύναμης... όταν επιχειρεί να περιορίσει την εργάσιμη μέρα σε ένα καθορισμένο κανονικό μέγεθος.

»Υπάρχει εδώ μια αντινομία: Δίκαιο εναντίον δικαίου. Και τα δυο είναι εξίσου κατοχυρωμένα από τον νόμο της ανταλλαγής εμπορευμάτων.

ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΕ ΙΣΑ ΔΙΚΑΙΑ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ Η ΒΙΑ

»Γι’ αυτό και η ρύθμιση της εργάσιμης μέρας στην ιστορία, της κεφαλαιοκρατικής παραγωγής είναι πάλη ανάμεσα στην τάξη των κεφαλαιοκρατών και στην εργατική τάξη για τα όρια της εργάσιμης μέρας.

»...Η θέσπιση μιας κανονικής εργάσιμης μέρας είναι το αποτέλεσμα ενός αγώνα πολλών αιώνων ανάμεσα στο κεφάλαιο και στην εργασία.

»...Σε γενικές γραμμές αυτό δεν εξαρτάται από την καλή ή κακή πρόθεση του μεμονωμένου κεφαλαιοκράτη.

»Ο ελεύθερος ανταγωνισμός επιβάλλει την ισχύ των εγγενών νόμων της καπιταλιστικής παραγωγής σαν ένα εξωτερικό αναγκαστικό νόμο που αντιπαρατίθεται στο μεμονωμένο κεφαλαιοκράτη.

»...Η σημερινή αγγλική εργοστασιακή νομοθεσία αν συγκριθεί με τα καταστατικά εργασίας από τον 14° αιώνα μέχρι τα μέσα του 18ου αιώνα διαπιστώνουμε: Η σύγχρονη εργοστασιακή νομοθεσία περιορίζει με την βία την εργάσιμη μέρα, ενώ τα καταστατικά εργασίας επιχειρούν να την επιμηκύνουν με την βία.

»... Πέρασαν αιώνες, μέχρι να συγκατατεθεί εθελοντικά ο ελεύθερος εργάτης δηλ. να εξαναγκαστεί κοινωνικά, σαν συνέπεια του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής, να πουλάει ολόκληρο τον ενεργό χρόνο της ζωής του στην τιμή των αναγκαίων μέσων συντήρησης» να πουλάει αντί πινακίου φακής την ικανότητα του για εργασία...

»Γι’ αυτό είναι φυσικό που τα όρια του εργάσιμου χρόνου, -που αποσπασματικά βάζει το κράτος στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα- συμπίπτουν με τα χρονικά όρια, που από τα μέσα του 14ου αιώνα μέχρι τα τέλη του 17^ου αιώνα που το κεφάλαιο με την βοήθεια της κρατικής βίας προσπαθεί να επιβάλλει την παράταση της εργάσιμης μέρας.

»Οι νόμοι αυτοί περιορίζουν την τυφλή αρπαχτικότητα..., χαλιναγωγούν την πίεση του κεφαλαίου για χωρίς μέτρο απομύζηση εργατικής δύναμης περιορίζοντας με την βία την εργάσιμη μέρα δια μέσου του κράτους, και μάλιστα ενός κράτους που κυριαρχούν ο κεφαλαιοκράτης και ο γεωκτήμονας.

»Η επανάσταση που προκάλεσαν οι μηχανές στη δικαιακή σχέση ανάμεσα σε αγοραστές και πωλητές εργατικής δύναμης, -έτσι που όλη η συναλλαγή να χάνει και την επίφαση ενός συμβολαίου ανάμεσα σε ελεύθερα άτομα- προσέφερε την νομική βάση για την ανάμιξη του κράτους στα εργοστάσια...

»Κάθε φορά που ο νόμος περιορίζει την εργάσιμη μέρα στα εργοστάσια..., ηχεί πάντα από την αρχή ο θρήνος των εργοστασιαρχών πως παύουν να είναι ανταγωνιστικοί και παραβιάζεται η ελευθερία της εργασίας.

»Με τον περιορισμό δια νόμου της εργασίας... στον ένα κλάδο της βιομηχανίας, γίνεται η αιτία για τον περιορισμό και στον άλλο...

»... Το κεφάλαιο από την φύση του εξισωτής... ζητάει σ' όλες τις σφαίρες παραγωγής ισότητα στους όρους εκμετάλευσης της εργασίας σαν έμφυτο "ανθρώπινο δικαίωμα.

»Η αναγκαστική ρύθμιση της εργάσιμης μέρας... απαιτεί από την μια μεριά περισσότερες μηχανές -(εισαγωγή νέας τεχνολογίας)- για την αντικατάσταση εργατικών χεριών.

»Από την άλλη για να κερδηθεί σε χώρο αυτό που χάνεται σε χρόνο, γίνεται μια επέκταση των μέσων παραγωγής, σε εγκαταστάσεις εξοπλισμό κ.λ.π. (Όμιλοι επιχειρήσεων, εξαγορές, συγχωνεύσεις). ... Η κύρια αντίρρηση που επαναλαμβάνει κάθε μανιφακτούρα που απειλείται από τον περιορισμό της εργάσιμης μέρας, είναι στην πραγματικότητα ότι χρειάζονται μεγαλύτερη δαπάνη κεφαλαίου για να συνεχίσει να λειτουργεί στις ίδιες διαστάσεις... Η χωρίς φραγμούς εκμετάλευση φτηνών εργατικών χεριών αποτελεί την μοναδική βάση της ανταγωνιστικής τους ικανότητας..

»Ουσιαστικός όρος για την λειτουργία της επιχείρησης -όταν υπάγεται στην μείωση της εργάσιμης μέρας-, είναι να εξασφαλιστεί η παραγωγή καθορισμένης ποσότητας εμπορεύματος, ή το επιδιωκόμενο ωφέλιμο αποτέλεσμα, σ’ ένα δοσμένο χρονικό διάστημα.

»Το κεφάλαιο έκανε τις οργιαστικές γιορτές του... με την γέννηση της μεγάλης βιομηχανίας, στο τελευταίο τρίτο του 18ου αιώνα και μετά... Συνέτριψε βίαια όλα τα όρια και κάθε φραγμό που συναρτάται με τα ήθη και την φύση, με την ηλικία και το φύλλο, με την ημέρα και την νύχτα.

»Μόλις συνήλθε κάπως η εξαπατημένη -από τον θόρυβο της αυξημένης παραγωγής- εργατική τάξη, άρχισε την αντίστασή της, αρχικά στην γενέτειρα χώρα της μεγάλης βιομηχανίας, την Αγγλία... Από το 1802 ως το 1833 η βουλή ψήφισε πέντε εργατικές νομοθετικές πράξεις, ήταν όμως τόσο πονηρή ώστε ποτέ να μην ψηφίσει μία λίρα για την υποχρεωτική εφαρμογή τους... Οι νόμοι έμειναν έτσι γράμμα νεκρό...

»Η αγγλική βουλή... οδηγήθηκε από την πείρα πως ένας αναγκαστικός νόμος μπορεί να επιβάλλει την εξάλειψη των εμποδίων που βάζει τάχα η παραγωγή στον περιορισμό και την ρύθμιση της εργάσιμης μέρας.

»Για τη σύγχρονη βιομηχανία η κανονική εργάσιμη μέρα χρονολογείται μόλις μετά τον νόμο του 1833... Ο νόμος διακηρύσει ότι η εργάσιμη μέρα στο εργοστάσιο αρχίζει στις 5:30 το πρωί και τελειώνει στις 8:30 το βράδυ. Σ’ αυτά τα χρονικά όρια, είναι νόμιμο να χρησιμοποιούνται οι εργάτες οποιαδήποτε ώρα της ημέρας, και όχι πάνω από 12 ώρες το ίδιο άτομο... Για κάθε εργάτη παραχωρείται 1,5 ώρα για φαγητό...

»Ήταν τόσο μακρυά από τις προθέσεις του νομοθέτη να θιγεί το κεφάλαιο ή oπως το λέγαν "η ελευθερία της εργασίας" που μηχανεύτηκαν ένα "σύστημα ρελαί” (ρελαί ονομάζεται η αλλαγή ταχυδρομικών αλόγων στις διάφορες στάσεις), έτσι που από τις 5:30 το πρωί ως τις 1:30 το μεσημέρι ζεύανε μια βάρδυα και από τις 1:30 ως τις 8:30 το βράδυ άλλη βάρδυα κ.λ.π. Το ίδιο "μεταρυθμιστικό" κοινοβούλιο από αβρότητα προς τους εργοστασιάρχες καταδίκαζε... στην κόλαση μιας 72ωρης βδομαδιάτικης δουλειάς στο εργοστάσιο, αντίθετα και από τον "νόμο περί χειραφέτησης”, -που κι αυτός την ελευθερία την χορηγούσε με το σταγονόμετρο-, που απαγόρευε στους ιδιοκτήτες φυτειών να εξαντλούν στη δουλειά πάνω από 45 ώρες την εβδομάδα, οποιονδήποτε νέγρο σκλάβο!

»... Επειδή ο νόμος του 1833 άφηνε ελεύθερους τους κυρίους του κεφαλαίου να αρχίζουν να διακόπτουν, να τερματίζουν οποιαδήποτε ώρα της εργάσιμης μέρας την εργασία... άνθιζε πάλι ατιμώρητα... η παλιά κτηνώδης ασυδοσία του κεφαλαίου».

»Έτσι γεννήθηκε ο συμπληρωματικός νόμος για τα εργοστάσια στις 7 του Ιούνη 1844. Τέθηκε σε ισχύ στις 10 του Σεπτέμβρη 1844.

»... Για να εξαλείψει τις καταχρήσεις του ψεύτικου "συστήματος ρελαί”, ο νόμος θέσπισε... και τους παρακάτω λεπτομερείς κανονισμούς:

»... Η εργάσιμη μέρα... λογαριάζεται από την ώρα που ένας οποιοσδήποτε εργάτης αρχίζει να δουλεύει στο εργοστάσιο.

»Έτσι αν ένας εργάτης αρχίσει να εργάζεται στις 8 το πρωί και ο άλλος στις 10 και οι δύο θα τελειώσουν την δουλειά την ώρα που θα τελειώσει την δουλειά ο πρώτος εργάτης.

»Ο εργοστασιάρχης είναι υποχρεωμένος να αναρτήσει στο εργοστάσιο μια ανακοίνωση τυπωμένη με μεγάλα γράμματα, όπου θα σημειώνεται η έναρξη, το τέλος και τα διαλείμματα της εργάσιμης μέρας.

»Οι εργάτες που πιάνουν δουλειά πριν από τις 12 το μεσημέρι δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιούνται μετά τις 1:00 μ.μ.

»Επομένως η απογευματινή βάρδυα πρέπει να αποτελείται από διαφορετικά άτομα.

»Η 1,5 ώρα για φαγητό, πρέπει να παραχωρείται την ίδια ώρα για όλους τους εργαζόμενους...

»Αυτές οι λεπτομερειακές διατάξεις που ρυθμίζουν με στρατιωτική ομοιομορφία τα χρονικά όρια της εργασίας... δεν ήταν καθόλου προϊόντα κοινοβουλευτικής επινόησης. Αναπτύχθηκαν σταδιακά μέσα από τις σχέσεις σαν φυσικοί νόμοι του σύγχρονου τρόπου παραγωγής.

»Η διατύπωση τους, η επίσημη αναγνώρισή τους από το κράτος ήταν καρπός μακρόχρονων ταξικών αγώνων...

»Τα χρόνια 1846 και 1847 άφησαν εποχή στην οικονομική ιστορία της Αγγλίας.

»Ακυρώνονται οι νόμοι για τα σιτηρά, καταργούνται οι εισαγωγικοί δασμοί..., το ελεύθερο εμπόριο ανακυρήσεται άστρο λαμπρό που οδηγεί τη νομοθεσία!

»Ο νέος νόμος για τα εργοστάσια της 8 Ιούνη του 1847 καθόριζε ότι την 1η του Ιούλη 1847, θα εφαρμοζόταν μία προσωρινή μείωση της εργάσιμης μέρας σε 11 ώρες... και από την 1η Μάη 1848 θα εφαρμοζόταν ο οριστικός περιορισμός σε 10 ώρες την εργάσιμη μέρα.

»Οι κύριοι του κεφαλαίου προσπάθησαν να επιτείνουν την φυσική επίδραση αυτών των παραγόντων σε μια γενική μείωση των μισθών κατά 10%. αυτό έγινε κατά κάποιο τρόπο για την γιορτή των εγκαινίων της νέας εποχής του ελεύθερου εμπορίου.

»Ακολούθησε μια μείωση μισθών κατά 8% μόλις η εργάσιμη μέρα περιορίστηκε σε 11 ώρες, κι άλλη μια διπλάσια, όταν περιορίστηκε οριστικά στις 10 ώρες.

»Στο μεταξύ διαλύθηκε οριστικά το κίνημα των Χαρτιστών, οι ηγέτες του φυλακίστηκαν και οι οργανώσεις του διασκορπίστηκαν, κλονίζοντας την αυτοπεποίθηση της εργατικής τάξης.

»... Η εξέγερση του Ιούνη στο Παρίση και η αιματηρή κατάπνιξή της συνένωσε στην Αγγλία και στην ηπειρωτική Ευρώπη, όλες τις μερίδες των κυρίαρχων τάξεων, γαιοκτήμονες και κεφαλαιοκράτες, λύκους του χρηματιστηρίου και μικρέμπορους οπαδούς του προστατευτισμού και του ελεύθερου εμπορίου, κυβέρνηση και αντιπολίτευση, παπάδες και ελευθεροστοχαστές, νεαρές πουτάνες και γριές καλόγριες, κάτω από το κοινό σύνθημα: τη σωτηρία της ιδιοκτησίας, της θρησκείας, της οικογένειας, της κοινωνίας!

»Η εργατική τάξη είχε παντού εξορισθεί, αφορισθεί, και υπαχθεί στο νόμο για τους υπόπτους.

»Έτσι οι εργοστασιάρχες στασίασαν ανοιχτά όχι μόνο ενάντια στο νόμο για το 10ωρο μα και σ' όλη την νομοθεσία που από το 1833 προσπαθούσε να χαλιναγωγήσει κάπως την "ελεύθερη" απομύζηση εργατικής δύναμης.

»Κάνοντας επίδειξη δύναμης το κεφάλαιο εγκαινίασε την ανταρσία του με ένα βήμα που ανταποκρινόταν στο γράμμα του νόμου ταυ 1844.

»Το εργατικό προσωπικό χωρίζονταν σε 12 ως 15 ομάδες, που κι αυτές με την σειρά τους άλλαζαν διαρκώς. Στο διάστημα της διάρκειας της εργοστασιακής μέρας το κεφάλαιο έσερνε τον εργάτη πότε για μια ώρα και πότε λίγες ώρες στη δουλειά, (ελαστικό ωράριο) και ύστερα πάλι τον απωθούσε για να τον τραβήξει και πάλι στο εργοστάσιο, και να τoν απωθήσει ξανά, καταδιώκοντάς τον πότε εδώ και πότε εκεί, σε ακανόνιστα κομμάτια χρόνου, χωρίς να τον χάνει στιγμή από τα μάτια του...

»Οι ώρες της ανάπαυσης μετατρέπονταν σε ώρες αναγκαστικής αργίας, που έσπρωχναν τον νεαρό εργάτη στο καπηλειό και την νεαρή εργάτρια στο μπουρδέλο.

»Έρμαια σε κάθε επινόηση που σοφίζονταν καθημερινά ο κεφαλαιοκράτης για να κρατάει συνέχεια σε λειτουργία την επιχείρηση χωρίς να αυξήση το εργατικό προσωπικό...

»Τώρα είχαν αναστρέψει το νόμισμα: πλήρωναν μισθό 10 ωρών και είχαν την εργατική δύναμη στη διάθεσή τους κατά βούληση.

»Ύστερα από αυτή την φαινομενικά οριστική νίκη του κεφαλαίου ακολούθησε αμέσως μια απότομη αλλαγή.

»Οι εργάτες που ως τότε είχαν προβάλλει παθητική αντίσταση... τώρα διαμαρτύρονταν σε θορυβώδεις απειλητικές συγκεντρώσεις...

»Οι επόπτες εργασίας προειδοποίησαν επειγόντως την κυβέρνηση ότι ο ταξικός ανταγωνισμός είχε φτάσει σε απίστευτα υψηλή ένταση. Ακόμα και μερίδα των εργοστασιαρχών μουρμούριζε: "Άλλοι εργοστασιάρχες μπορούν και παραβιάζουν τον νόμο και άλλοι όχι».

»Και η ισότητα στην εκμετάλευση της εργατικής δύναμης είναι για το κεφάλαιο το πρώτο ανθρώπινο δικαίωμα!

»Κάτω από αυτές τις συνθήκες η υπόθεση κατάληξε σ' ένα συμβιβασμό... με το νέο συμπληρωματικό νόμο της 5ης Αυγούστου 1850.

»... Η εργάσιμη μέρα αυξήθηκε από 10 σε 10.5 ώρες για τις 5 μέρες της βδομάδας και για το Σάββατο περιορίστηκε σε 7,5 ώρες. Η εργασία πρέπει να εκτελείται μέσα στη χρονική περίοδο από τις 6 το πρωί μέχρι τις 6 το βράδυ..., με 1,5 ώρα διακοπές για φαγητό, που πρέπει να παραχωρούνται ταυτόχρονα σ' όλους σύμφωνα με τον νόμο του 1844.

ΜΟΥ ΠΑΙΡΝΕΙΣ ΤΗΝ ΖΩΗ ΟΤΑΝ ΜΟΥ ΠΑΙΡΝΕΙΣ ΤΑ ΜΕΣΑ ΠΟΥ ΜΕ ΑΥΤΑ ΖΩ! (Σαίξπηρ: Ο έμπορος της Βενετίας)

»Η σύγχρονη βιομηχανία δεν εξετάζει και δεν αντιμετωπίζει ποτέ σαν οριστική την υπάρχουσα μορφή μιας παραγωγικής διαδικασίας.

»... Η φύση της μεγάλης βιομηχανίας απαιτεί αλλαγές στην εργασία, ρευστότητα στη λειτουργία, ολόπλευρη κινητικότητα του εργάτη... αυτή η απόλυτη αντίφαση καταργεί κάθε ηρεμία, αντοχή και ασφάλεια στις συνθήκες ζωής του εργάτη, απειλεί διαρκώς με το εργασιακό μέσο να του πάρει από τα χέρια το μέσο συντήρησης, κάνοντας περιττή την επιμέρους λειτουργία του, να κάνει κι αυτόν τον ίδιο περιττό.

ΑΥΤΗ Η ΑΝΤΙΦΑΣΗ ΕΚΤΟΝΩΝΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΑΔΙΑΚΟΠΗ ΘΥΣΙΑ ΤΗΣ ΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΤΑΞΗΣ.

»... Αν η αλλαγή στην εργασία επιβάλλεται τώρα μόνο σαν σαρωτικός φυσικός νόμος και με την τυφλή, καταστροφική δύναμη φυσικού νόμου... από την άλλη μεριά κάνει ζήτημα ζωής και θανάτου την ανάγκη να αναγνωριστεί η εναλλαγή εργασιών, και επομένως η όσο το δυνατό μεγαλύτερη πολυμέρεια των εργατών ως γενικός κοινωνικός νόμος της παραγωγής, και την ανάγκη να προσαρμοστούν οι συνθήκες στην φυσιολογική πραγμάτωση αυτού του νόμου, κάνει ζήτημα ζωής ή θανάτου την αντικατάσταση της τερατωδίας ενός άθλιου διαθέσιμου εργατικού πληθυσμού, που κρατιέται στην εφεδρεία για την εναλλασσόμενη ανάγκη εκμετάλευσης από την μεριά του κεφαλαίου, με την απόλυτη διαθεσιμότητα του ανθρώπου για τις εναλλασόμενες απαιτήσεις της εργασίας.

»Την αντικατάσταση του μεμονωμένου ατόμου, απλού φορέα μιας κοινωνικής επιμέρους λειτουργίας, με το ολόπλευρα αναπτυγμένο άτομο, για το οποίο οι διάφορες κοινωνικές λειτουργίες δεν είναι παρά διαδοχικοί τρόποι δραστηριότητας.

»Η ανάπτυξη των αντιφάσεων μιας ιστορικής μορφής παραγωγής αποτελεί τον μοναδικό ιστορικό δρόμο για την διάλυση και την αναμόρφωσή της.

»Τα λόγια του Μιραμπώ: «Αδυνατο; Μη μου ξαναπείτε αυτή την ανόητη λέξη!!» ισχύουν ιδίως σήμερα, με την σύγχρονη τεχνολογία!

ΚΑΡΛ ΜΑΡΞ 1867