Εντουάρ Λουί, ένα ταξικό βιβλίο (του Θανάση Σκαμνάκη)
Το νέο βιβλίο του Εντουάρ Λουί, Αλλαγή Μέθοδος, που εκδόθηκε και αυτό (όπως και τα άλλα του νεαρού Γάλλου συγγραφέα) από τις εκδόσεις αντίποδες
, είναι η ευκαιρία να διεισδύσουμε σε ένα άγνωστο σύμπαν. Αν μπορεί να μιλάμε για ομοφυλόφιλη λογοτεχνία το βιβλίο αυτό ίσως να γίνει ο ορισμός της. Προφανώς όμως δεν μπορεί να μας βρει σύμφωνους ένας τέτοιος προσδιορισμός. Με την ίδια έννοια γίνεται λόγος για γυναικεία λογοτεχνία, ενώ «φυσικά» δεν γίνεται ποτέ λόγος για αντρική.
Η μελέτη, επιμένω μελέτη και όχι ανάγνωση, αυτού του βιβλίου είναι η γνώση ενός κόσμου που μένει σχεδόν αόρατη στη ζωή και τη σκέψη εκείνων που ζουν, συμπεριφέρονται, ερωτεύονται και πετυχαίνουν ή αποτυγχάνουν ως κανονικοί, δηλαδή με βάση τις κοινωνικές νόρμες κάθε είδους.
Στη σκέψη και στη γνώση μου αυτό το βιβλίο έρχεται να συνδεθεί και να συμπληρώσει ένα άλλο σπουδαίο αυτοβιογραφικό εγχείρημα, μεταξύ λογοτεχνίας και δοκιμίου, εκείνο του Ντιντιέ Εριμπόν με τίτλο Επιστροφή στη Ρενς (εκδόσεις Νήσος).
Όσο διάβαζα το μυθιστόρημα του Λουί, γύριζαν στο μυαλό μου επίμονα οι περιγραφές του Εριμπόν. Μίμηση; Κοινές εμπειρίες; Στη μέση περίπου λύθηκε η απορία. Μια ευτυχής συνάντηση του νεαρού Λουί, με τον ώριμο και «επιτυχημένο» πλέον Εριμπόν, άλλαξε τη ζωή του πρώτου. Οπότε μπορούμε να μιλάμε για κοινότητα ζωής και επιδιώξεων. Και μια συνέχεια σε βάθος του ενός βιβλίου με το άλλο.
Σε κάθε περίπτωση το βιβλίο αυτό είναι ένα καίριας σημασίας μάθημα για τις ταξικές αντιθέσεις και το πως εκφράζονται στο ανθρώπινο σώμα. Εδώ το ομοφυλόφιλο ανθρώπινο σώμα καταγράφει με μεγαλύτερη ευαισθησία, σαν πάνω στην πλαστελίνη του, όλες τις κοινωνικές διακρίσεις, διπλασιασμένες, πολλαπλασιασμένες. Δυο παράγοντες μεγάλης σημασίας: εξαιρετικά πιο ευαίσθητο το σώμα που καταγράφει, εξαιρετικά πιο ωμή, απροκάλυπτη, γενικευμένη η ταξική βία που δέχεται.
Αυτή είναι μια όψη της ζωής και της ταξικής πάλης που γνωρίζουμε, οι «κανονικοί», ελάχιστα. Την προσπερνάμε σαν να μη μας αφορά. Το εργατικό κίνημα παρέκαμψε τη σημασία αυτή της κοινωνικής πλευράς. Συχνά την αντιμετώπισε και εχθρικά αναπαράγοντας τα ταξικά στερεότυπα μιας ανδροκρατικής κοινωνίας. Ακόμη και σήμερα ουσιαστικά αρνείται να την γνωρίσει. Την συνυπολογίζει, κυρίως στο λόγο των πιο ριζοσπαστικών κομματιών, κινήσεων, ομάδων της Αριστεράς, υπό το βάρος της μαχητικότητας και μαζικότητας των σχετικών δικαιωματικών κινητοποιήσεων, αλλά την αγνοεί ως περιεχόμενο. Δεν κάνει εύκολα επαφή μαζί της (και ήδη βλέπω τα ειρωνικά χαμόγελα στην ανάγνωση της λέξης επαφή).
Η μελέτη του βιβλίου του Εντουάρ Λουί, είναι μια εμπειρία. Είναι το φως που πέφτει στις σκοτεινές γωνίες του κόσμου μας. Δεν είναι προβολέας, αν και καταυγάζει. Είναι οι δαίδαλοι της ψυχής ανθρώπων, που κουβαλάνε τη τάξη και το φύλο τους σαν δυό σκληρές δυσπλασίες που τις μετατρέπουν σε δημιουργία και απελευθέρωση.
Χρειάζεται μεγάλος βαθμός απόσπασης από το στερεοτυπικό εαυτό μας για να προσεγγιστεί η περιγραφή και το βάθος του βιβλίου.
Διαβάστε, για παράδειγμα: «Πάντα μιλάω πολύ, έχω πολλές ιστορίες να διηγηθώ, πρέπει οπωσδήποτε να διηγηθώ αυτή εδώ: μια μέρα στο χωριό έπαιζα ποδόσφαιρο με τρία αγόρια, τον Κέβιν, τον Ντιμιτρί και τον Στήβεν, ήμουν δώδεκα χρονών, ο Κέβιν κλότσησε πολύ δυνατά την μπάλα και την έστειλε στον κήπου που ήταν δίπλα στην αλάνα όπου παίζαμε, στον κήπο μιας γριάς που τη φωνάζαμε Μάγισσα. Κανείς δεν τολμούσε να πάει να την ψάξει, όλοι φοβούνταν τη Μάγισσα, έτσι ο Κέβιν μου είπε, Εντύ, θα πας εσύ να την ψάξεις και σου το υπόσχομαι δεν θα σου φερθούμε ποτέ ξανά σαν να είσαι αδερφή ή πούστης. Ξαφνικά ονειρεύτηκα μια καινούργια ζωή χωρίς την Προσβολή. Είπα ναι και έτρεξα μέχρι την αυλή της Μάγισσας, έτρεξα όπως δεν είχα τρέξει ποτέ μου, σκαρφάλωσα το φράχτη με τα συρματοπλέγματα, εγώ που πάντα έτρεμα τα συρματοπλέγματα, συνήθως περνούσα από κάτω όταν ο Κέβιν ή ο Στήβεν τα σκαρφάλωναν , περνούσαν από πάνω ενώ εγώ σερνόμουν, αυτή τη φορά όμως τα κατάφερα, πήδηξα, δεν φοβόμουν πια τη Μάγισσα, γύρισα και έδωσα την μπάλα στον Κέβιν, είχα κάνει αυτό που κανείς δεν είχε τολμήσει να κάνει, έβλεπα ήδη την καινούργια μου ζωή χωρίς την Προσβολή, το είχα πιστέψει, αλλά όταν ο Κέβιν πήρε στα χέρια του τη μπάλα μου είπε Ευχαριστώ αδερφάρα. Οι άλλοι έπεσαν κάτω από τα γέλια, έκατσαν στο γκαζόν για να πάρουν ανάσα, τόσο πολύ γελούσαν».
Δείτε το ταξικό αυτής της σκοπιάς, ως όλον. Γυναίκες, ομοφυλόφιλοι, σεξουαλικά ιδιαίτεροι. Πως βιώνουν τον διαχωρισμό και πως συνειδητοποιούν την καταπίεση αν ανήκουν στην εργατική τάξη.
Η λογοτεχνία και πάλι επικυρώνει την ακριβή της αξία.
