Ταξίδι στο χρόνο με το Τραίνο της Καλαμπάκας (3ο μέρος)

Συντάχθηκε στις 13 Νοεμβρίου 2024.

Περιεχόμενα 3ου μέρους (Ο Πάγκαλος μπαίνει στη Βουλγαρία| Η διάταξη για το μήκος της φούστας | “Τα νέα” του 1925 από το νομό Κοζάνης| Η Σύμβαση ηλεκτροφωτισμού με τον Κωνσταντίνο Γκέρτσο).

Συνέχεια από το  (2ο Μέρος)

Ο Πάγκαλος μπαίνει στη Βουλγαρία

Εικόνα 1. Οι δυο δικτάτορες που άνοιξαν έναν πόλεμο χωρίς να ξέρουν το λόγο

Στις 19/10/1925 δημιουργείται ένα διασυνοριακό επεισόδιο στη θέση Δεμίρ Καπού, στο όρο Μπέλες. Ένα τάγμα του τακτικού Βουλγαρικού στρατού εισβάλει στα Ελληνικά σύνορα και πυροβολεί τους σκοπούς φονεύοντας δυο Έλληνες στρατιώτες.

Ο Λοχαγός Χαρίλαος Βασιλειάδης νομίζοντας πως πρόκειται για παρεξήγηση πάει με λευκή σημαία προς τους Βούλγαρους στρατιώτες να διαπραγματευτεί. Αυτοί τον πυροβολούν εν ψυχρώ και τον αφήνουν «στον τόπο». Κατόπιν υψώνουν λευκές σημαίες και αποχωρούν. Ο Λοχαγός Βασιλειάδης ήταν από την αγυιά της Λάρισας, και είχε παντρευτεί προ τεσσάρων μηνών. Λοχαγός είχε προαχθεί επί ανδραγαθία και πολέμησε άξια, από το 2013 σε όλους τους πολέμους. Στη Βουλγαρία εκείνη την εποχή κυβερνάει ο αιμοσταγής δικτάτορας Τσαγκώφ. [1]

Εικόνα 2 Ο δολοφονηθείς Λοχαγός Χαρίλαος Βασιλειάδης

Ο Πάγκαλος διατάσσει τις στρατιωτικές δυνάμεις να μπουν στη Βουλγαρία. Περνάν τα σύνορα του Στρυμώνα και καταλαμβάνουν Βουλγαρικά εδάφη σε βάθος δέκα χιλιομέτρων. Σκοτώνονται πέντε Βούλγαροι στρατιώτες και συλλαμβάνονται πολλοί αιχμάλωτοι οι οποίοι μεταφέρονται στη Θεσσαλονίκη. Το ανακοινωθέν του Γ’ Σώματος Στρατού αναφέρει: “Κατόπιν των διασυνοριακών επεισοδίων εις Δεμίρ Καπού το Σώμα συγκεντρώσαν ισχυράς δυνάμεις περί τον χώρον Ρούπελ, διέταξε την προέλασιν τούτων, αίτινες διαβάσαι σήμερον την πρωίαν τη γέφυρα Κούλας παρά τον Στρυμώνα, κατέλαβον επικαίρους θέσεις επί Βουλγαρικού εδάφους.” 

Εικόνα 3. Ο Ελληνικός Στρατός επιστρέφει μέσω των στενών του Ρούπελ

Ο Δικτάτορας Πάγκαλος ζητάει μεγάλες οικονομικές αποζημιώσεις από τη Βουλγαρική Κυβέρνηση. Η Βουλγαρία όμως καταφεύγει στην  Κοινωνία των Εθνών η οποία αναγκάζει την Ελληνική Κυβέρνηση να αποσύρει τον στρατό της. Μετά από δυο περίπου μήνες που καταγίνονται με το ζήτημα, οι επιτετραμμένοι της ΚτΕ και με τη συμμετοχή αντιπροσώπων από την Ελλάδα και τη Βουλγαρία, καταδικάζουν τη Χώρα μας να καταβάλει στη Βουλγαρία αποζημιώσεις ύψους 30 εκατομμυρίων Λέβα. [2]

Η διάταξη Πάγκαλου για το μήκος της φούστας

Εικόνα 4.Ιταλοί αστυνομικοί μετράνε τις γυναικείες φούστες

Αρχές του Δεκέμβρη του 1925 ο Πάγκαλος εκδίδει μια γελοία διαταγή, δανεισμένη από την Ιταλία του Μουσολίνι. Απαγορεύεται στις γυναίκες και στα κορίτσια άνω των 12 ετών να φοράνε κοντές φούστες… “Το μήκος της φούστας δεν πρέπει να ξεπερνά τα τριάντα εκατοστά από του εδάφους” και η έναρξη του μέτρου ορίζεται στις 15 Δεκεμβρίου ενεστώτος έτους. Οι πρώτες αντιδράσεις κυριών της αστικής κυρίως τάξης αναγκάζουν τον δικτάτορα σε “μερική αναδίπλωση”… Νέα διαταγή του δικτάτορα ορίζει “όπως αι φούσται των γυναικών  απέχουν από του εδάφους 35 και ουχί 30 πόντους” και η υλοποίηση του μέτρου θα ξεκινήσει το 1926. [3]

Εικόνα 4. "παν μέτρον άριστον"

Άλλες πληροφορίες λένε πως το κυνήγι της κοντής φούστας ξεκίνησε από τη ζηλιάρα σύζυγο του Θόδωρου Πάγκαλου, Αριάδνη Σκλιά-Σαχτούρη, απόγονος ηρώων του 1821. Όπως διηγείται ο αστυνομικός διευθυντής των Αθηνών, Ιωάννης Καλυβίτης, μια ημέρα η σύζυγος του δικτάτορα αποφασίζει να επισκεφθεί τον άνδρα της στο πρωθυπουργικό γραφείο. Εκεί συναντά μια νεαρή, εργαζόμενη κοπέλα η οποία περιφέρεται φορώντας… «ξεδιάντροπα» μια φούστα μέχρι το γόνατο. Η πρώτη κυρία εξοργίζεται και επιτίθεται λεκτικά στους εμβρόντητους αστυνομικούς οι οποίοι «της επιτρέπουν να κυκλοφορεί με τα πόδια της ολόγυμνα, σκανδαλίζοντας τους άνδρες», ανάμεσα στους οποίους, βέβαια, ήταν και δικός της. Από την φασαρία ο δικτάτορας βγήκε από το γραφείο του και προκειμένου να ηρεμήσει την έξαλλη γυναίκα του, απευθύνθηκε προς τον τότε Αστυνομικό διευθυντή των Αθηνών Ιωάννη Καλυβίτη και του είπε πως πραγματικά το θέαμα δεν είναι… ωραίο! Για να πείσει, μάλιστα, για το πόσο το πιστεύει αυτό, έδωσε εντολή να δημιουργηθεί η εν λόγω διαταγή.[4] Κατά την υλοποίηση αυτής της διαταγής, το 1926, θα δούμε να διαδραματίζονται πολλά ευτράπελα.

Εικόνα 5 Η ζηλιάρα Κυρία Παγκάλου

“Τα νέα” του 1925 από το νομό Κοζάνης

Η Σύμβαση ηλεκτροφωτισμού με τον Κωνσταντίνο Γκέρτσο

Στην Κοζάνη το 1925 Δήμαρχος είναι ο Νικόλαος Τσιμηνάκης ο οποίος έχει υπογράψει τη σύμβαση για τον ηλεκτροφωτισμό της Πόλης με τον μηχανικό Κωνσταντίνο Γκέρτσιο. Η σύμβαση επικυρώνεται από το υπουργείο συγκοινωνιών. [5] Η σύμβαση αυτή θα καταγγελθεί από μερίδα του τύπου (Τοπικού και Πανελλαδικού) ως «ψιθυριζομένον σκάνδαλο» και όπως θα φανεί αργότερα μάλλον είχαν δίκιο.[6]

Το έργο αυτό δεν ξεκίνησε ποτέ, από τον Γκέρτσο, πηγαίνοντας αρκετά χρόνια πίσω τον ηλεκτροφωτισμό της πόλης παρατείνοντας έτσι την ταλαιπωρία των κατοίκων. 

Εικόνα 6 Καταγγελία του «ψιθυριζομένου» Σκανδάλου Γκέρτου- Τσιμινάκη

Ο Τσιμηνάκης στα τέλη Αυγούστου θα παραιτηθεί από δήμαρχος για λόγους που δεν αναφέρονται και θα τον αντικαταστήσει για λίγο διάστημα μέχρι τις εκλογές, που θα γίνουν τον Οκτώβρη, ο Ιωάννης Γκοβεδάρος. [7]

Τα προβλήματα της Κοζάνης

Τα ζητήματα που απασχολούσαν τον λαό της Κοζάνης το 1925 ήταν πάρα πολλά: Οι δρόμοι είχαν τα χάλια τους. Ακόμα και ο κεντρικότερος δρόμος Αγίου Νικολάου -Εθνικής τραπέζης, που τότε επισκευάζεται ήταν γεμάτος λακκούβες και λάσπη.

Τα σκουπίδια πετιούνται στους δρόμους αφού το κάρο της Δημαρχίας έχει να φανεί πάνω από μήνα και υπάρχει φόβος στους κατοίκους μήπως τους επισκεφτεί καμιά επιδημία. [8]

Εικόνα 7. Η Κοζάνη το 1925 

Η Τηλεφωνική “συγκοινωνία” με Αθήνα και Θεσσαλονίκη ήρθε προς το τέλος της χρονιάς αλλά χρειάζονται αρκετοί συνδρομητές ακόμα ώστε να λειτουργήσει τηλεφωνικός θάλαμος. [9]

“Το ρολόι στο καμπαναριό του Αι Νικόλα (ο Μαμάτσιος όπως το ξέρουμε σήμερα) κοιμάται μονίμως αφού δεν λειτουργεί εδώ και πολύ καιρό αλλά οι αρμόδιοι δεν έχουν σκοπό να το ξυπνήσουν”…

 Μέσα στα άλλα μόνιμο παράπονο των δημοτών είναι ότι δεν έχουν προσκοπική ομάδα ενώ έχουν τα Γρεβενά αλλά δεν έχουν και καμία ποδοσφαιρική ομάδα, ενώ τα διπλανά Καϊλάρια έχουν δύο, τον Πτολεμαίο και τον Ωκεανό. Στο τέλος του χρόνου δημιουργείται ένας «αθλητικός όμιλος» που φιλοδοξεί να στήσει την πρώτη ποδοσφαιρική ομάδα.

Εικόνα 8. Δεν υπάρχει ποδοσφαιρική ομάδα στην Κοζάνη

Σε ότι αφορά τον πολιτισμό και την ψυχαγωγία, κυκλοφορεί “ανακαινισμένη”  η σατυρική εφημερίδα “το Κουνούπι” γιομάτη από τσουχτερή σάτιρα και αποκαλύψεις πολλαπλών σκανδάλων. Οι εκδότες αυτής της εφημερίδας είναι ο Αθανάσιος Παπαδημητρίου και ο Αθανάσιος Μουμουζίας. [10]

Η Πανδώρα υπάρχει αλλά βρίσκεται υπό διάλυση λόγω οικονομικών δυσκολιών. Κάπου, κάπου παίζει μουσική στο καφενείο του Καραβά όπου παίζονται και διάφορα θέατρα, όταν ανεβαίνουν από την Αθήνα. Εκεί παίχτηκε μέσα στη χρονιά το υπέροχο έργο “το κουρέλι” του θιάσου Δημητριάδου- Αλεξίου υπέρ των απόρων εφέδρων πολεμιστών. [11]

Υπάρχουν και  δυο πολυτελή κέντρα ψυχαγωγίας του Τσολάκη και του Στεργίου όπου διασκεδάζει η “εκλεκτή κοινωνία”.  Αυτή η “εκλεκτή κοινωνία” που αποτελείται από “τους έχοντες” και τους παράγοντες διασκεδάζει με χοροεσπερίδες συχνά, πυκνά τόσο μάλιστα που ανταποκριτής εφημερίδας μεταδίδει ότι “οι Κοζανίτες εκυριεύθησαν από χορομανία” [12]

Συνεχίζεται….

Γράφει ο «Ο θερμαστής »

Πηγές:

1. ΣΚΡΙΠ 21/10/1925
2. ΣΚΡΙΠ 22/10/1925
3. ΦΩΣ 30/12/1925
4. Όταν ο δικτάτορας Θεόδωρος Πάγκαλος απαγόρευσε τις κοντές φούστες
5. ΦΩΣ 16/9/1925
6. ΣΚΡΙΠ 22/1/1925
7. ΦΩΣ 8/9/1925
8. ΦΩΣ 28/11/1925
9. ΦΩΣ 21/12/1925
10. ΦΩΣ 4/9/1925
11. ΦΩΣ 4/9/1925
12. ΦΩΣ 2/2/1925

Εικόνες

1. Ριζοσπάστης 28/10/1925
2. Εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ 22/10/1925
3. Όταν ο δικτάτορας Θεόδωρος Πάγκαλος απαγόρευσε τις κοντές φούστες
4. Όταν ο δικτάτορας Θεόδωρος Πάγκαλος απαγόρευσε τις κοντές φούστες
5. Όταν ο δικτάτορας Θεόδωρος Πάγκαλος απαγόρευσε τις κοντές φούστες
6. ΣΚΡΙΠ 22/1/1925
7. ΦΩΣ 23/7/1925

ΠΑΤΗΣΤΕ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ ΓΙΑ ΝΑ ΔΕΙΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΜΕΡΗ