Ταξίδι στο Χρόνο με το τρένο της Καλαμπάκας (μέρος 21ο) έτος 1927...

Συντάχθηκε στις 26 Ιουνίου 2025.

"Ταξίδι στο Χρόνο με το τρένο της Καλαμπάκας (μέρος 21ο) έτος 1927"            

Συνέχεια από το προηγούμενο (20ο μέρος)

Εικόνα 1. Πρωτοχρονιά 1927

(Ταχυδρόμος Θεσσαλονίκης 1/1/1927)

Απόπειρα δολοφονίας του Προέδρου της Δημοκρατίας Παύλου Κουντουριώτη

Στη Χώρα μας το 1927 έχουμε αβασίλευτη Δημοκρατία με Πρόεδρο Δημοκρατίας τον απόστρατο ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη (1855 -1935) που βρίσκεται στη θέση αυτή από το 1924. Στις 30 Οκτωβρίου του 1927 έγινε δολοφονική απόπειρα εναντίον του. Ο Κουντουριώτης βρισκόταν μέσα στο αυτοκίνητο στα προπύλαια του Δημαρχιακού Μεγάρου Αθηνών, επί της οδού Αθηνάς, όταν ένας νεαρός διέφυγε της προσοχής των φρουρών και τον πυροβόλησε από πίσω μια φορά. Η σφαίρα πέρασε το τζάμι και βρήκε τον Πρόεδρο στη δεξιά κροταφική χώρα. Αμέσως μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο, όπου υπεβλήθη σε εγχείρηση και διέφυγε τον κίνδυνο. Ο δράστης συνελήφθη και κάποιοι θερμόαιμοι επιχείρησαν να τον λιντσάρουν χτυπώντας τον με γροθιές και κλοτσιές. [1]

Εικόνα 2. Απόπειρα δολοφονίας του Παύλου Κουντουριώτη (Πρωία 31/10/1927)

Η Κυβέρνηση αργότερα, μέσω της Γενικής Ασφάλειας, βρίσκει ακόμα μια ευκαιρία να κατηγορήσει το ΚΚΕ και τους Κομμουνιστές ότι βρίσκονται πίσω από την απόπειρα. Ο λόγος που επικαλούνται είναι ότι στο σπίτι του δράστη βρέθηκαν, μέσα σε μια βαλίτσα, «αναρχικά έντυπα» και δέκα φύλλα του Ριζοσπάστη. Τα «αναρχικά έντυπα» που παρουσίασαν ως τεκμήρια ήταν βιβλία των Νίτσε, Σοπεγχάουερ και του ιστορικού Γιάννη Κορδάτου. Ο δράστης, ονόματι Ζαφείρης Γκούσιος που έπασχε από κώφωση και νευρολογικές διαταραχές, δήλωσε πως δεν έχει ουδεμία σχέση με το ΚΚΕ. Ο ίδιος είπε στους δημοσιογράφους ότι ήθελε να σκοτώσει τον Πρόεδρο, γιατί ενώ του αιτήθηκε τρεις φορές ραντεβού για να του ζητήσει βοήθεια, εκείνος τον αγνόησε. Τα αιτήματα που ήθελε να θέσει στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ήταν να τον βοηθήσει με το πρόβλημα της υγείας του και με τις σπουδές που επιθυμούσε. Ο Ζαφείρης Γκούσιος ήταν ένας νέος, 25 χρονών, από τα Αμπελάκια Λάρισας και δούλευε ταμίας στο Εστιατόριο «Αβέρωφ» της Λάρισας. Ήταν αρκετά μορφωμένος για την εποχή, μιας και ήταν απόφοιτος του Σχολαρχείου και οραματιστής. «Είμαι ένα ονειροπόλος, ένας απλούς ανθρωπιστής, επιθυμών την ευτυχίαν παντός ανθρώπου».[2] Η σκευωρία της ασφάλειας να τον συνδέσει με το ΚΚΕ θα πέσει στο κενό.

Η Οικουμενική Κυβέρνηση Αλέξανδρου Ζαΐμη

Την κυβερνητική εξουσία στο 1927 ασκεί η Κυβέρνηση Αλέξανδρου Ζαΐμη που ξεκίνησε ως οικουμενική (πεντακομματική) μετά τις εκλογές της 4ης Δεκέμβρη του 1926 όταν διαδέχτηκε τη δικτατορία του Γεωργίου Κονδύλη. Επειδή για πρώτη φορά μετά τον πόλεμο βρίσκονταν σε συγκυβέρνηση βασιλικοί και φιλελεύθεροι ο κόσμος την έλεγε «μοναρχοδημοκρατική» ή «Βενιζελοβασιλική».

Η Κυβέρνηση αυτή, όπως ισχυρίζεται, καταρτίζει και προσπαθεί να υλοποιήσει ένα πρόγραμμα «αστικού εκσυγχρονισμού». Ο Ζαΐμης, στο πρόγραμμα που ανακοίνωσε, έθεσε ως προτεραιότητες την ολοκλήρωση της αναθεώρησης του νέου Συντάγματος, την πλήρη και τελική αποκατάσταση των προσφύγων, την ενίσχυση της τοπικής αυτοδιοίκησης και της διοικητικής αποκέντρωσης, την προσπάθεια περικοπής κρατικών δαπανών ώστε να ισοσκελιστεί ο προϋπολογισμός και τέλος, τη ρύθμιση των εκκρεμών ζητημάτων στο στράτευμα (επαναφορά απότακτων αντιβενιζελικών αξιωματικών) με την ταυτόχρονη θωράκιση της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας από τις επιβουλές των αξιωματικών. [3]

Από τη μια δήθεν «αστικός εκσυγχρονισμός» και από την άλλη σκληρός αντικομουνισμός, τρομοκρατία στους εργάτες και νταραβέρια με τον φασισμό του Μουσολίνι.

Ο Πρωθυπουργός Αλέξανδρος Ζαΐμης ερωτώμενος από δημοσιογράφους για την αντιμετώπιση των κομουνιστών απάντησε: «Ο Κομουνισμός είναι ένα χρόνιον νόσημα το οποίον παρατηρείται τόσον εδώ όσον και εις όλα τα άλλα κράτη. Όταν εκδηλούνται τα αποτελέσματα της δράσεώς του η κυβέρνησις λαμβάνει τα ανάλογα μέτρα». [4] Και πράγματι, η οικουμενική κυβέρνηση ξεκινάει έναν ανελέητο διωγμό των κομουνιστών και άλλων αγωνιστών της εργατιάς. Φυλακίζει και εξορίζει πάνω από 100 εργάτες η πλειοψηφία των οποίων είναι καπνεργάτες που βρίσκονταν σε κινητοποιήσεις και στη Θεσσαλονίκη δολοφονεί τον καπνεργάτη Κάραμφιλ. Διώκουν ακόμα και τους βουλευτές του ΚΚΕ και ψηφίζουν στη βουλή άρση της ασυλίας για τους εννιά από τους δέκα βουλευτές του ΕΜΕΑ [5]

Εικόνα 4. Ο Μουσολίνι ανάμεσα στον Καφαντάρη και τον Μιχαλακόπουλο

Στις 14/7/1926 δυο κορυφαίοι υπουργοί της κυβέρνησης, ο υπουργός εξωτερικών Μιχαλακόπουλος και ο υπουργός οικονομίας Καφαντάρης επισκέπτονται τη Ρώμη για επίσημη συνάντηση με την Κυβέρνηση του Μουσολίνι. Στόχος η υπογραφή συμφωνίας και η σύσφιξη των σχέσεων των δυο χωρών. Ως δια μαγείας, το ζήτημα της κατοχής της Δωδεκανήσου από την Ιταλία, που ήταν πολύ ψηλά εκείνη την εποχή, εξαφανίζεται από την ατζέντα, γεγονός που καυτηριάζεται από τον τύπο. Επίσης ο κ. Μιχαλακόπουλος «διαπιστώσας την ύπαρξιν εξαιρέτων Ελληνοϊταλικών σχέσεων» δεν παραλείπει να τονίσει στον «Ντούτσε» ότι «η Ελλάς συνετέλεσε τα μέγιστα εις την μεγέθυνσιν της Αλβανίας» [5] υπονοώντας προφανώς την παραχώρηση της Βορείου Ηπείρου. Μέχρι και η Α.Μ ο εξόριστος Βασιλεύς Γεώργιος δηλώνει πως «η Ελλάδα χρειάζεται έναν Μουσολίνι». [6]

Η «ευρεία» Κυβέρνηση του Αλέξανδρου Ζαΐμη

Στις 17 Αυγούστου του 1927 αποχωρεί το Λαϊκό κόμμα με τον Παναγή Τσαλδάρη, γίνεται ανασχηματισμός και η Κυβέρνηση πλέον ονομάζεται «ευρείας συμμαχίας» ή «φαρδιά» και συνεχίζει ως τετρακομματική. Οι λόγοι της διαφωνίας που επικαλείται ο Τσαλδάρης αφορούν στην οικονομική πολιτική της Κυβέρνησης και συγκεκριμένα του Καφαντάρη. Αιχμή της διαφωνίας είναι ή ίδρυση της «Εκδοτικής Τράπεζας» που ήταν ο προπομπός της Τράπεζας της Ελλάδας. Η «Εκδοτική» θα είχε το προνόμιο της έκδοσης χαρτονομισμάτων, που θα το αφαιρούσε από την Εθνική Τράπεζα.[7] Βαθύτερος λόγος όμως ήταν η διαφωνία του Τσαλδάρη και του Λαϊκού κόμματος με το πολίτευμα της «αβασίλευτης δημοκρατίας» ως διακηρυγμένοι βασιλόφρονες. Αυτό επιβεβαιώθηκε και στη Βουλή κατά τη συζήτηση αναθεώρησης του Συντάγματος[8]

Οι καπνεργατικοί αγώνες για τα «ανεπεξέργαστα».

Τέσσερις νεκροί στην Καβάλα

Οι καπνεργάτες την περίοδο αυτή είναι το πιο δυναμικό και το πιο οργανωμένο τμήμα του Συνδικαλιστικού Κινήματος. Είχαν μαζικά, ταξικά συνδικάτα που συμμετείχαν στην «ηρωική» ΚΟΕ (Καπνεργατική Ομοσπονδία Ελλάδας). Με τους αγώνες τους κατάφεραν να έχουν τα καλύτερα μεροκάματα, τα οποία μάλιστα είχαν συνδέσει με την αγγλική λίρα, ώστε να μην επηρεάζονται από τον πληθωρισμό και τις υποτιμήσεις της δραχμής. Στις περισσότερες περιπτώσεις είχαν επιβάλει το οχτάωρο και μέσω των «επιτροπών σαλονιών» κατάφεραν να ελέγχουν ακόμα και τις προσλήψεις. [9]

Όπως ήταν φυσικό οι καπνέμποροι και το κράτος κατέβαλαν «άοκνες» προσπάθειες είτε με την τρομοκρατία, είτε χρηματοδοτώντας διασπαστικά, εργοδοτικά σωματεία και μέσω αυτών δημιούργησαν ακόμα και διασπαστική Καπνεργατική Ομοσπονδία.

Η μάχη για τα «ανεπεξέργαστα»

Στα 1927 οι καπνεργάτες αντιμετωπίζουν πολλά προβλήματα και νέες προκλήσεις. Παλεύουν για να έχουν «συνειδητούς» καπνεργάτες στο Δ.Σ. του ΤΑΚ (Ταμείο Ασφάλισης Καπνεργατών), το οποίο κατάφεραν να ελέγχουν. Οι καπνέμποροι, προσπαθούν να ακυρώσουν το δικαίωμα να έχει το συνδικάτο λόγο στις προσλήψεις κ.α . Όμως το κυριότερο πρόβλημα είναι η μεγάλη ανεργία που μαστίζει τον κλάδο που επιτείνεται λόγω της εξαγωγής «ανεπεξέργαστων καπνών» στις αμερικάνικες και Ευρωπαϊκές βιομηχανίες τσιγάρων.    

Το πρόβλημα της εξαγωγής ανεπεξέργαστων καπνών μπαίνει ήδη από το 1919. Αντί να επεξεργαστούν τα καπνά με τον περίπλοκο παραδοσιακό τρόπο, τα καπνά δεματοποιούνταν από τους ίδιους τους καπνοπαραγωγούς με μια απλοποιημένη επεξεργασία, που ονομαζόταν «Χωρική». Αυτή η διαδικασία έβγαλε εκτός παραγωγής πολλούς καλούς τεχνίτες, οι οποίοι έψαχναν πλέον για δουλειά σε καπνοπαραγωγούς στα χωριά, κάνοντας την «Χωρική» επεξεργασία αλλά αυτό δεν έλυνε το πρόβλημα. Τον Δεκέμβρη 1919 οι καπνεργάτες κατεβαίνουν σε μια δυναμική απεργία σε Καβάλα, Δράμα και Ξάνθη και αποτρέπουν τις εξαγωγές ανεπεξέργαστων αρωματικών καπνών. Οι καπνέμποροι όμως εκμεταλλευόμενοι την ασάφεια του νόμου 2869 του 1922 προσπαθούν να εξάγουν ανεπεξέργαστα όλων των ποικιλιών.

Στις 10 Νοεμβρίου το 1924 κάποιοι καπνέμποροι στην Καβάλα προσπαθούν να φορτώσουν ανεπεξέργαστα καπνά για τον Βόλο. Οι καπνεργάτες της Καβάλας κατεβαίνουν στο λιμάνι προσπαθώντας να σταματήσουν δυναμικά τη φόρτωση των καπνών στα πλοία. Στην αποβάθρα όμως βρισκόταν μεγάλη δύναμη της χωροφυλακής για να προστατέψει τη φόρτωση. Οι καπνεργάτες σπάζουν το προστατευτικό κιγκλίδωμα της αποβάθρας κι αρχίζουν άγριες συμπλοκές με τα όργανα της τάξης. Τότε έπεσαν πυροβολισμοί, όχι μόνο από την πλευρά των χωροφυλάκων αλλά και εναντίον τους. Ο απολογισμός ήταν τέσσερις νεκροί, δύο αξιωματικοί της Χωροφυλακής και δύο απεργοί, ενώ οι τραυματίες και από τις δύο πλευρές ανέρχονταν σε δεκάδες. Στην πόλη επικράτησε πανικός, η αγορά έκλεισε αμέσως και οι πολίτες κλείστηκαν έντρομοι στα σπίτια τους. Η τάξη αποκαταστάθηκε τις επόμενες ώρες, όταν έφτασαν δυνάμεις από τη Δράμα και το Πράβι (Ελευθερούπολη) και άρχισαν περιπολίες ενόπλων στρατιωτών.

Εικόνα 5. Φόρτωση καπνών στο λιμάνι της Καβάλας

Κυβερνητικοί κύκλοι και πολλές εφημερίδες έκαναν λόγο για προσχεδιασμένη απόπειρα κομμουνιστικού κινήματος με σκοπό την ανατροπή του αστικού καθεστώτος, ορισμένοι μάλιστα μίλησαν και για υποκίνηση από τη Ρωσική Πρεσβεία. Ακολούθησαν συλλήψεις των ηγετών της Καπνεργατικής Ένωσης Καβάλας (ΚΕΚ) και μελών του σωματείου, ανδρών και γυναικών. Πολλοί παραπέμφθηκαν στο Στρατοδικείο Καβάλας και καταδικάστηκαν αργότερα με βαριές ποινές. Οι καπνεργάτες από την πρώτη στιγμή καταδίκασαν τις δολοφονίες και ζήτησαν την τιμωρία των δραστών δείχνοντας ταυτόχρονα ως υπευθύνους κυβερνητικούς κύκλους και φασιστικές, ακροδεξιές συμμορίες. Παράλληλα η δημοσιογραφική έρευνα αποκάλυψε με λεπτομέρειες, ότι στην Καβάλα έδρασαν οι νεοσυσταθείσες στην περιοχή Δράμας «εθνικιστικές, φασιστικές ομάδες» και ότι τα όπλα «επρομήθευσεν το εν τη πόλει εδρεύον Σύνταγμα». Ο βουλευτής Καβάλας Αύγουστος Θεολογίτης (της Δημοκρατικής Ένωσης του Αλ. Παπαναστασίου) κατηγόρησε ευθέως τον Γεώργιο Κονδύλη ότι με πρόσχημα την καταδίωξη του κομουνισμού οργάνωσε παρακρατικές ομάδες («φάλαγγας φασιστικάς»), και τις εξόπλισε με όπλα του στρατού για να τις στρέψει εναντίον των κομουνιστών εργατών.

Η κυβέρνηση, και ο ίδιος ο Κονδύλης, υποχρεώθηκε τελικά να παραδεχτεί ότι τα γεγονότα της Καβάλας «δεν είχον κομμουνιστικόν χαρακτήρα». Ο πρωθυπουργός Μιχαλόπουλος δήλωσε πως θα διαλύσει τις παρακρατικές οργανώσεις και θα παραπέμψει στο Στρατοδικείο τους ενεχόμενους αξιωματικούς. [10]

Συνεχίζεται……

Γράφει ο «Θερμαστής»

ΠΗΓΕΣ

1. Εφημερίδα «ΠΡΩΙΑ» 31/10/1927
2. ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 31/10/1927
3. Κυβέρνηση Αλέξανδρου Ζαΐμη - Βικιπαίδεια
4. ΕΜΠΡΟΣ 17/6/1927
5. ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 18/12/1927
6. ΦΩΣ 29/11/1927
7. ΣΚΡΙΠ 28/7/1927
8. ΣΚΡΙΠ 27/5/1927
9. Η Καμπάνα της Ξάνθης και οι αγώνες του καπνεργατικού Κινήματος
10. https://lykourinos-kavala.blogspot.com/2018/11/10-11-1924.html#more

ΕΙΚΟΝΕΣ

1. Ταχυδρόμος Θεσσαλονίκης 1/1/1927
2. Πρωία 31/10/1927
3. Αλέξανδρος Ζαΐμης - Βικιπαίδεια
4. ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 21/8/1927
5. https://lykourinos-kavala.blogspot.com/2018/11/10-11-1924.html#more

ΠΑΤΗΣΤΕ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ ΓΙΑ ΝΑ ΔΕΙΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΜΕΡΗ 

www.kozani.tv