Δραματική εξέλιξη στις επανενώσεις των προσφυγικών οικογενειών. Του Γιώργου Τσιάκαλου
Αυτή την εβδομάδα μερικές δεκάδες -εκατοντάδες;- πρόσφυγες, στη συντριπτική πλειονότητα μητέρες με μικρά παιδιά, θα πληροφορηθούν ότι θα παραμείνουν για πάντα στην Ελλάδα, χωρισμένες
από τις οικογένειές τους, κι’ αυτό, παρά το γεγονός ότι εδώ και έξι μήνες έχει εγκριθεί από τη Γερμανία η επανένωση με την οικογένειά τους εκεί. Όμως η Υπηρεσία Ασύλου της χώρας μας παρεμπόδισε την αναχώρησή τους, και, σύμφωνα με τη Σύμβαση του Δουβλίνου, η αναδοχή από την άλλη χώρα παύει να ισχύει εάν η μεταφορά δεν γίνει το αργότερο μέσα σε έξι μήνες. Και δεν υπάρχει καμιά δυνατότητα παράτασης της προθεσμίας, υπεύθυνη για το άσυλο είναι πια η δική μας χώρα.
Είναι βέβαιο ότι οι πρόσφυγες δεν θα πληροφορηθούν αμέσως και ανοιχτά όλη την αλήθεια, καθώς οι υπεύθυνοι μπορούν να φανταστούν τι θα συμβεί αν γίνει γνωστό τι έκαναν. Έτσι, με μισόλογα θα προσπαθήσουν να δημιουργήσουν την εντύπωση ότι άλλοι φταίνε και ότι οι ίδιοι θα αγωνιστούν για να κρατήσουν ζωντανή την ελπίδα και την προοπτική της επανένωσης. Όμως, πόσο καιρό θα μπορούν να παίζουν με τη νοημοσύνη και τη ζωή των ανθρώπων όταν καθημερινά θα προστίθενται ολοένα και περισσότερες οικογένειες στη στρατιά των ισόβια εγκλωβισμένων;
Υπάρχει ακόμη η δυνατότητα ν’ αποφευχθεί η καταστροφή: ΣΗΜΕΡΑ κιόλας η Υπηρεσία Ασύλου και η Αστυνομία να πάψουν να καταστρατηγούν το δικαίωμα που έχουν οι πρόσφυγες να αναχωρούν από τη χώρα μας ΑΜΕΣΩΣ οργανώνοντας το ταξίδι τους με δικά τους μέσα. Για το σκοπό αυτό απαιτείται μόνον η έκδοση ενός δελτίου διέλευσης (laissez passer). Φοβούμαι, όμως, ότι ακόμη και την ύστατη στιγμή η Υπηρεσία Ασύλου και η Αστυνομία θα συνεχίσουν να ολιγωρούν, και ας καταστρέφουν ανεπανόρθωτα τις ζωές των ανθρώπων. Εκτός εάν κάνουμε κάτι εμείς.
Θα υπενθυμίσω κάποια πράγματα, ώστε έστω κι αυτή τη στιγμή να γίνει κατανοητό ότι όλα όσα έλεγα τον τελευταίο καιρό δεν ήταν ούτε στυγνή αντικυβερνητική ρητορεία, ούτε θεωρίες συνομωσίας, ούτε συναισθηματισμοί ενός «φιλάνθρωπου» πολίτη – Ήταν η διαπίστωση της επιβολής ενός ιδιόμορφου αστυνομικού καθεστώτος εξαίρεσης, που θα επιφέρει δεινά όχι μόνο στους/στις πρόσφυγες αλλά σε όλους/ες μας. Διότι αστυνομικό καθεστώς εξαίρεσης υπάρχει όταν η αστυνομία έχει τη δυνατότητα να παραβιάζει ρητά και συστηματικά διεθνείς συμβάσεις ή/και νόμους και στη συμπεριφορά της αυτή καλύπτεται από την κυβέρνηση.
Μήνες τώρα προσπαθώ να εξηγήσω με γραπτά και ομιλίες ότι οι υποθέσεις οικογενειακής επανένωσης αντιμετωπίζονται με κατάφωρα αρνητικό τρόπο από την Ελληνική Υπηρεσία Ασύλου και από το αρμόδιο Υπουργείο. Ότι η συμπεριφορά αυτή συνιστά ωμή παραβίαση της Σύμβασης του Δουβλίνου στα μόνα θετικά για τους/τις πρόσφυγες στοιχεία της, γεννάει δράματα και οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε μια απερίγραπτη τραγωδία. Ότι αποτελεί εισβολή της απόλυτης βαρβαρότητας στην πολιτική σκηνή και στην καθημερινότητά μας, και ότι η σιωπηρή αποδοχή της -έστω και με τη δικαιολογία «δεν ξέραμε, δεν καταλάβαμε»- θα συμβάλει στην ενίσχυση των δυνάμεων της κοινωνικής αναλγησίας και του πολιτικού ανορθολογισμού και θα καταστρέψει κι εμάς, όχι μόνο τους/τις πρόσφυγες.
Υπενθυμίζω: Η ελληνική Υπηρεσία Ασύλου παρεμποδίζει εδώ και μήνες χιλιάδες οικογένειες προσφύγων να μεταβούν στις χώρες όπου ζουν οι οικογένειές τους και όπου ήδη έχουν γίνει δεκτές. Είχαν το δικαίωμα να αναχωρήσουν αμέσως από τη στιγμή που έγιναν επίσημα δεκτές, εφόσον επιθυμούσαν να μεταβούν εκεί οργανώνοντας μόνες τους το ταξίδι τους και αναλαμβάνοντας τα σχετικά έξοδα.
Αυτό προβλέπεται από τη Σύμβαση του Δουβλίνου, όπου μάλιστα προτείνεται να έχει απόλυτη προτεραιότητα η διαδικασία αυτή απέναντι σε οποιαδήποτε άλλη μορφή μεταφοράς («Τα κράτη μέλη θα πρέπει να προάγουν τις εθελοντικές μεταφορές, παρέχοντας επαρκείς πληροφορίες στον αιτούντα»).
Αυτό κάνουν όλες οι άλλες χώρες, μοναδική εξαίρεση αποτελεί η Ελλάδα. Εδώ, η Αστυνομία και η Υπηρεσία Ασύλου έχουν επιλέξει ως μοναδική δυνατότητα τη λεγόμενη «ελεγχόμενη μεταφορά», η οποία εφαρμόζεται μόνο στις περιπτώσεις ανθρώπων που απελαύνονται ενώ οι ίδιοι θα ήθελαν να μείνουν εδώ (και συνεπώς μπορεί να υπάρχει η υπόνοια ότι ίσως προσπαθήσουν να κρυφτούν για να αποφύγουν την απέλαση).
Δεν είναι παραλογισμός να θεωρείς ότι η υπόνοια αυτή δικαιολογείται και στις περιπτώσεις οικογενειακής επανένωσης; Ναι, είναι, αλλά παραλογισμός που έγινε επίσημη πολιτική.
Σε επιστολή που έστειλα για το θέμα αυτό στον Συνήγορο του Πολίτη αναρωτήθηκα: «Υπάρχει όμως έστω και αμυδρή υπόνοια ότι αυτές οι οικογένειες που περπάτησαν χιλιάδες χιλιόμετρα από την πατρίδα τους μέχρι τις ακτές της Μικράς Ασίας, διέσχισαν το Αιγαίο με κίνδυνο της ζωής τους, αιτήθηκαν τη μεταφορά της αίτησης ασύλου στη χώρα αναδοχής με μόνο σκοπό να ενωθούν με την οικογένειά τους, υπέμειναν τα πάντα περισσότερο από ένα χρόνο σε καταυλισμούς, πολλές από αυτές αποφασίζουν και πληρώνουν υπέρογκα ποσά σε διακινητές για να μεταβούν παράνομα αλλά γρήγορα στις χώρες προορισμού, και άλλες, απελπισμένες, επιχειρούν να περάσουν τα σύνορα με τα πόδια για να φτάσουν μια ώρα νωρίτερα στους δικούς τους, (υπάρχει έστω και αμυδρή υπόνοια ότι αυτές οι οικογένειες) μπορεί να θέλουν να αποφύγουν τη μεταφορά τους στη χώρα αναδοχής όταν η βασανιστική πορεία τους πλησίασε πια το αίσιο τέλος;».
Στις άπειρες συζητήσεις που έχω κάνει για το θέμα αυτό, βαρέθηκα ν’ ακούω, ότι «κάτι πρέπει να υπάρχει πίσω από αυτή τη συμπεριφορά, δεν μπορεί να είναι ούτε τόσο ανόητοι ούτε τόσο κακοί». Έλα, ντε, μόνον ανόητοι και εντελώς κακοί παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα, και επειδή εξ ορισμού αυτοί είναι ανύπαρκτοι στους κατασταλτικούς θεσμούς του κράτους, γι’ αυτό τα ανθρώπινα δικαιώματα διαχρονικά γίνονται τόσο σεβαστά από τις εκάστοτε εξουσίες!
Όμως, ο έχων ώτα (και θέλει) ακουέτω: Πάγια συμπεριφορά της ελληνικής αστυνομίας αποτελεί η άρνηση σεβασμού του δικαιώματος των αλλοδαπών στην εθελουσία μεταφορά, και πάγια η εμμονή της να τους/τις κρατάει στα κρατητήρια μέχρι να βρεθούν και να εγκριθούν τα απαραίτητα κονδύλια για να προβεί στην ελεγχόμενη μεταφορά – μήνες πολλούς, ακόμη και πάνω από ένα χρόνο. («Μέχρι να βρεθούν τα απαραίτητα κονδύλια» είναι η φράση-κλειδί, διότι η ελεγχόμενη μεταφορά γίνεται με δαπάνες του Ελληνικού κράτους.)
Πρόκειται για πάγια πρακτική που καταδικάζεται πάντα όταν φτάνει στις αίθουσες των δικαστηρίων, ελληνικών και ευρωπαϊκών, αλλά, επειδή η εκδίκαση των υποθέσεων απαιτεί χρόνο, η δικαίωση των προσφευγόντων πρακτικά είναι χωρίς αξία.
Η παραπάνω πρακτική αφορούσε μέχρι πρότινος τις περιπτώσεις διοικητικής απέλασης αλλοδαπών, τώρα εφαρμόζεται και στις περιπτώσεις της οικογενειακής επανένωσης των προσφύγων. Μόνο που στην τελευταία περίπτωση υπάρχει κάτι που δεν υπάρχει στις περιπτώσεις διοικητικών απελάσεων: Στην αναδοχή των προσφύγων από μια άλλη χώρα ο χρόνος εκτέλεσης της μεταφοράς δεν είναι απεριόριστος, η αναδοχή παύει να ισχύει μετά από παρέλευση έξι μηνών.
Στην επιστολή μου προς τον Συνήγορο του Πολίτη είχα επισημάνει σχετικά με το πρόβλημα αυτό: «Σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 29 ισχύει το εξής: ‘Εάν η μεταφορά δεν πραγματοποιηθεί εντός της προθεσμίας των έξι μηνών, το υπεύθυνο κράτος μέλος απαλλάσσεται των υποχρεώσεών του αναδοχής ή εκ νέου ανάληψης του ενδιαφερομένου και η ευθύνη μεταβιβάζεται τότε στο κράτος μέλος που υπέβαλε το αίτημα. Η προθεσμία αυτή μπορεί να παρατείνεται σε ένα έτος κατ’ ανώτατο όριο, εάν η μεταφορά δεν κατέστη δυνατόν να πραγματοποιηθεί λόγω φυλάκισης του ενδιαφερομένου ή σε 18 μήνες κατ’ ανώτατο όριο αν ο ενδιαφερόμενος διαφεύγει’. Δηλαδή μετά από έξι μήνες δεν υπάρχει πλέον καθυστέρηση αλλά ακύρωση της απόφασης αναδοχής της άλλης χώρας, με αποκλειστική ευθύνη της Διοίκησης, εφόσον η αιτούσα ούτε στη φυλακή βρίσκεται, ούτε διαφεύγει».
Τα παραπάνω θα αρχίσουν να συμβαίνουν καθημερινά από τα μέσα Μαΐου, καθώς είναι πια τόσες πολλές οι περιπτώσεις αναδοχής ώστε τα έξοδα δύσκολα θα μπορούν να καλυφθούν από την Ελλάδα, και, επιπλέον, η Γερμανία (φέρεται να) δήλωσε ότι οι ελεγχόμενες μεταφορές δεν μπορούν να ξεπερνούν τα εβδομήντα άτομα τον μήνα.
Αναρωτιέμαι: τι να λένε τώρα τα στελέχη των ΜΚΟ που μέχρι χθες ισχυρίζονταν ότι η πρακτική της Υπηρεσίας Ασύλου είναι σύμφωνη με τη Σύμβαση του Δουβλίνου και ότι δεν υπάρχει καθυστέρηση που θα μπορούσε να δικαιολογήσει ανησυχίες και διαμαρτυρίες;
Και εκείνος ο Βοηθός Συνήγορος του Πολίτη, που πριν ένα μήνα γνωμάτευσε ότι δεν υπάρχει καθυστέρηση στις μεταφορές και, συνεπώς, δεν υπάρχει λόγος παρέμβασής του, τι να λέει, άραγε, τώρα, που στην επίσημη ενημέρωση των προσφύγων από την Υπηρεσία Ασύλου αναφέρεται πια ότι «Η Γερμανία έχει αποδεχθεί το αίτημά σας για οικογενειακή επανένωση, ωστόσο υπάρχει μια καθυστέρηση στην εκτέλεση των μεταφορών»;
Κυρίως όμως αναρωτιέμαι: Τι θα κάνει η Ελληνική Υπηρεσία Ασύλου; Θα συνεχίσει την ίδια παράνομη, απάνθρωπη και καταστροφική πρακτική;
Ομολογώ ότι δεν προσδοκώ να πάρω την επιθυμητή και επιβεβλημένη απάντηση από τους αξιωματούχους των παραπάνω θεσμών, ούτε από εκείνους της κυβέρνησης.
Την περιμένω από εμάς. Γιατί εμείς δεν είμαστε Κασσάνδρες, που είναι καταδικασμένες να βλέπουν, άπραγες, τις προφητείες τους να πραγματοποιούνται, εμείς δεν είμαστε φιλόσοφοι που ο καθένας τους με τον τρόπο του απλώς ερμηνεύει τον κόσμο.
Εμείς υπάρχουμε για να μη νικήσει η βαρβαρότητα που βλέπουμε να επελαύνει. Και γι’ αυτό δεν παρέχουμε στον εαυτό μας την πολυτέλεια του εφησυχασμού.
Μαζί με τις οικογένειες των προσφύγων θα κερδίσουμε κι αυτή τη μάχη της ανθρωπιάς. Με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο.
